ਜਨਮ ਦਿਨ ਮੌਕੇ ਚੰਦਰ ਸ਼ੇਖਰ ਅਜ਼ਾਦ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕਰਦਿਆਂ…

ਅੱਜ ਅਜ਼ਾਦੀ ਸੰਗਰਾਮ ਦੇ ਮਹਾਨ ਸ਼ਹੀਦ ਚੰਦਰ ਸ਼ੇਖਰ ਅਜਾ਼ਦ ਦਾ ਜਨਮ ਦਿਨ ਹੈ। ਆਜ਼ਾਦ ਅਤੇ ਪੰਡਿਤ ਜੀ ਦੇ ਨਾਂ ਨਾਲ ਪ੍ਰਸਿੱਧ, ਚੰਦਰ ਸ਼ੇਖਰ ਆਜ਼ਾਦ ਦਾ ਜਨਮ 23 ਜੁਲਾਈ, 1928 ਨੂੰ ਹੋਇਆ। ਉਸਦੀ ਮਾਂ ਚਾਹੁੰਦੀ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਦਾ ਵਿਦਵਾਨ ਬਣੇ ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਉਸਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨ ਲਈ ਕਾਸ਼ੀ ਵਿਦਿਆਪੀਠ, ਬਨਾਰਸ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਪਰ, 1921 ਵਿਚ, ਜਦੋਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਹਕੂਮਤ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਨਾਮਿਲਵਰਤਣ ਅੰਦੋਲਨ ਆਪਣੇ ਸਿਖਰ ‘ਤੇ ਸੀ, ਆਜ਼ਾਦ ਸਿਰਫ 15 ਸਾਲ ਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੇਸ਼ ਲਈ ਲਹਿਰ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਸੇ ਕਾਰਨ ਉਹ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਹੋ ਗਿਆ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਮਹਾਨ ਬੋਲ ਮੁਰਦਾ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਨੂੰ ਵੀ ਜੋਸ਼ ਨਾਲ ਭਰ ਦਿੰਦੇ ਸੀ- ਉਹ ਕਹਿੰਦੇ ਸੀ- “ਜੇ ਅਜੇ ਤੱਕ ਤੁਹਾਡਾ ਖੂਨ ਗੁੱਸੇ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ, ਤਾਂ ਇਹ ਪਾਣੀ ਹੈ ਜੋ ਤੁਹਾਡੀਆਂ ਨਾੜੀਆਂ ਵਿਚ ਵਗਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਜਵਾਨੀ ਦਾ ਕੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਹੈ, ਜੇ ਇਹ ਨਹੀਂ ਤਾਂ ਮਾਤਭੂਮੀ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰੋ।” ਉਸਦਾ ਅਸਲ ਨਾਮ ਚੰਦਰ ਸ਼ੇਖਰ ਤਿਵਾੜੀ ਸੀ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ, ਉਸਨੂੰ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਕੁਝ ਹੋਰ ਨਾਮ ਅਜ਼ਾਦ, ਬੈਰਾਜ, ਪੰਡਿਤ ਜੀ ਸਨ। ਉਹ ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਭਾਬੜਾ, ਅਲੀਰਾਜਪੁਰ  ਦਾ ਰਹਿਣ ਵਾਲਾ ਸੀ।1922 ਵਿਚ ਅਸਹਿਯੋਗ ਅੰਦੋਲਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਨਿਰਾਸ਼ ਅਜ਼ਾਦ, ਰਾਮ ਪ੍ਰਸਾਦ ਬਿਸਮਿਲ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਰਿਪਬਲਿਕਨ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ (ਐਚਆਰਏ) ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਏ। ਕਾਕੋਰੀ ਰੇਲ ਡਕੈਤੀ ਦੇ ਕੇਸ ਵਿਚ ਆਜ਼ਾਦੀ ਘੁਲਾਟੀਆਂ, ਰਾਮ ਪ੍ਰਸਾਦ ਬਿਸਮਿਲ ਅਸ਼ਫੱਕੁੱਲਾ ਖਾਨ, ਠਾਕੁਰ ਰੋਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਰਾਜਿੰਦਰ ਨਾਥ ਲਹਿਰੀ ਨੂੰ ਮੌਤ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਸੁਣਾਈ ਗਈ ਸੀ। 1925 ਵਿਚ ਕਾਕੋਰੀ ਟ੍ਰੇਨ ਦੀ ਲੁੱਟ ਅਤੇ 1928 ਵਿਚ ਜੋਹਨ ਸਾਂਡਰਸ ( ਸਹਾਇਕ ਸੁਪਰਡੈਂਟ ਆਫ ਪੁਲਿਸ ) ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਵਿਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਜ਼ਾਦ ਵਧੇਰੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੋਇਆ। ਸਾਂਡਰਸ ਦੀ ਮੌਤ ਪਿੱਛੋਂ ਉਸਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ ਮੈਜਿਸਟਰੇਟ ਜਸਟਿਸ ਰਿਵੇਰੈਂਡ ਟੋਮਸਨ ਕ੍ਰੈਗੇਟ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਜਿਥੇ ਉਸਨੇ ਆਪਣਾ ਨਾਮ ਅਜ਼ਾਦ (ਅਜ਼ਾਦ), ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਨਾਮ ਆਜ਼ਾਦੀ ਅਤੇ ਰਿਹਾਇਸ਼ ਜੇਲ੍ਹ ਦੱਸਿਆ। ਉਸ ਨੂੰ ਸਜ਼ਾ ਵਜੋਂ 15 ਵਾਰ ਕੁੱਟਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਸਹੁੰ ਖਾਧੀ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਜਿਉਂਦੇ-ਜੀਅ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਹੱਥ ਨਹੀਂ ਆਵੇਗਾ। ਅਜ਼ਾਦ ਸਾਥੀ ਸੁਖਦੇਵ ਰਾਜ ਦੇ ਨਾਲ ਐਲਫ੍ਰੇਡ ਪਾਰਕ, ਅਲਾਹਾਬਾਦ (ਹੁਣ ਪ੍ਰਿਆਗਰਾਜ) ਵਿਖੇ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ ਜਿੱਥੇ ਕਿਸੇ ਨੇ ਸ਼੍ਰੀ ਜੇ ਆਰਐਚ ਨੱਟ-ਬਰਵਰ, ਪੁਲਿਸ ਦੇ ਸੀਆਈਡੀ ਮੁਖੀ ਨੂੰ ਪਾਰਕ ਵਿਚ ਉਸਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਬਾਰੇ ਦੱਸਿਆ। ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਉਸ ਇਲਾਕੇ ਨੂੰ ਘੇਰ ਲਿਆ ਜਿਸ ਦੌਰਾਨ ਅਜ਼ਾਦ ਨੂੰ ਇੱਕ ਦਰੱਖਤ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਲੁਕਣਾ ਪਿਆ, ਪਰ ਇੱਕ ਲੰਬੀ ਗੋਲੀਬਾਰੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਖਰ ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ-ਆਪ ਨੂੰ ਗੋਲ਼ੀ ਮਾਰ ਲਈ।