ਬੱਚੇ ਪੈਦਾ ਨਾ ਕਰਨ ਕਾਰਣ ਜਪਾਨ ਡੂੰਘੇ ਸੰਕਟ ਵਿਚ

ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ-ਜਾਪਾਨ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਫੂਮਿਓ ਕੁਸ਼ੀਦਾ ਨੇ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿਚ ਚਿੰਤਾ ਜ਼ਾਹਰ ਕੀਤੀ ਹੈ ਕਿ ਜਾਪਾਨ ਘਟਦੀ ਜਨਮ ਦਰ ਕਾਰਨ ਦੇਸ਼ ਟੁੱਟਣ ਦੀ ਕਗਾਰ ’ਤੇ ਹੈ। ਇਹ ਹਾਲਤ ਸਿਰਫ਼ ਜਾਪਾਨ ਦੀ ਹੀ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਡਿੱਗਦੀ ਜਨਮ ਦਰ ਚੀਨ ਲਈ ਵੀ ਚਿੰਤਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਬਣਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।ਸਰਕਾਰੀ ਨੀਤੀਆਂ, ਸਮਾਜਿਕ ਢਾਂਚੇ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਸਥਿਤੀਆਂ ਕਾਰਨ ਅੱਜ ਚੀਨ ਅਤੇ ਜਾਪਾਨ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੀ ਸੋਚਣ ਦਾ ਤਰੀਕਾ ਬਦਲ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਤਰਜੀਹਾਂ ਬਦਲ ਗਈਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਕਾਰਨ ਅੱਜ ਸਥਿਤੀ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇੱਥੇ ਆਬਾਦੀ ਦਾ ਘੱਟ ਹੋਣਾ ਚਿੰਤਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਬਣਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਯਾਦ ਰਹੇ ਕਿ ਚੀਨ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਦੂਜੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਹੈ ਅਤੇ ਜਾਪਾਨ ਤੀਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਅਰਥਚਾਰਾ ਹੈ।
ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਮਹਿੰਗਾਈ ਕਾਰਨ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਵਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਵਿਆਹੇ ਜੋੜੇ ਪਰਿਵਾਰ ਪਾਲਣ ਵਿਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦਿਲਚਸਪੀ ਨਹੀਂ ਦਿਖਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਜੇਕਰ ਤੁਸੀਂ ਸੋਚਦੇ ਹੋ ਕਿ ਛੋਟੇ ਜਾਂ ਗਰੀਬ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਹੀ ਮਹਿੰਗਾਈ ਤੋਂ ਪਰੇਸ਼ਾਨ ਹਨ, ਤਾਂ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਚੀਨ ਅਤੇ ਜਾਪਾਨ ਦੇ ਲੋਕ ਖਾਣ-ਪੀਣ ਦਾ ਖਰਚਾ, ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਦਾ ਖਰਚਾ, ਮਕਾਨ ਦਾ ਵਧਦਾ ਕਿਰਾਇਆ ਕਾਰਨ ਆਪਣਾ ਪਰਿਵਾਰ ਵਧਾਉਣ ਤੋਂ ਗੁਰੇਜ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ।
ਜਾਪਾਨ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣਾ ਭਾਰਤ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ 182% ਤੱਕ ਮਹਿੰਗਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ, ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣਾ ਭਾਰਤ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ 104% ਤੱਕ ਮਹਿੰਗਾ ਹੈ।
ਜਪਾਨ ਵਿਚ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਮਹਿੰਗਾਈ ਵਧ
ਜਾਪਾਨ ਵਿੱਚ ਆਲੂ-ਟਮਾਟਰ, ਰੈਸਟੋਰੈਂਟ ਦਾ ਖਾਣਾ ਜਾਂ ਘਰ ਦਾ ਕਿਰਾਇਆ ਜਾਂ ਦਵਾਈਆਂ ਅਤੇ ਆਵਾਜਾਈ3ਸਭ ਕੁਝ ਭਾਰਤ ਨਾਲੋਂ ਬਹੁਤ ਮਹਿੰਗਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਦੇ ਇੱਕ ਮਹਾਨਗਰ ਵਿੱਚ, 1 ਕਿਲੋ ਆਲੂ ਔਸਤਨ 32 ਰੁਪਏ ਵਿੱਚ ਅਤੇ 1 ਕਿਲੋ ਟਮਾਟਰ ਔਸਤਨ 45 ਰੁਪਏ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਜਾਪਾਨ ਵਿੱਚ, ਆਲੂ 290 ਰੁਪਏ ਅਤੇ ਟਮਾਟਰ 394 ਰੁਪਏ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਕੱਪੜਾ ਬਹੁਤ ਮਹਿੰਗਾ ਹੈ।
ਟੂਥਪੇਸਟ ਦੀ ਇੱਕ ਟਿਊਬ ਦੀ ਕੀਮਤ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ 88 ਰੁਪਏ ਅਤੇ ਜਾਪਾਨ ਵਿੱਚ 121 ਰੁਪਏ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਦੋ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਦੀਆਂ ਟਿਕਟਾਂ 650 ਰੁਪਏ ਤੱਕ ਉਪਲਬਧ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਜਾਪਾਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕੋ ਟਿਕਟ ਦੀ ਕੀਮਤ 2200 ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ।
ਜਾਪਾਨ ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਤੌਰ ’ਤੇ ਇੱਕ ਪੁਰਖੀ ਸਮਾਜ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਯਾਨੀ ਸਮਾਜ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਮਰਦਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਜ਼ਿਆਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਰਵਾਇਤੀ ਤੌਰ ’ਤੇ, ਜਾਪਾਨ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਘਰੇਲੂ ਕੰਮ ਕਰਦੀਆਂ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਪਰ ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ, ਜਾਪਾਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹਿਰੀਕਰਨ ਵਧਿਆ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਬਦਲ ਗਈ। ਜਪਾਨ ਦੇ ਸਖ਼ਤ ਕੰਮ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਕਾਰਨ, ਮਰਦ ਅਕਸਰ ਘਰ ਲਈ ਸਮਾਂ ਨਹੀਂ ਕੱਢ ਸਕਦੇ ਸਨ। ਇਸ ਰੁਝਾਨ ਕਾਰਨ ਔਰਤਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਖਾਲੀ ਸਮਾਂ ਬਿਤਾਉਣ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦਾ ਰੁਝਾਨ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਿਆ। ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਤੋਂ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਵਾਧੂ ਆਮਦਨ ਵੀ ਪਰਿਵਾਰ ਦੀ ਲੋੜ ਬਣ ਗਈ। ਹੁਣ ਜਾਪਾਨ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਮਹਿੰਗਾਈ ਦੀ ਹਾਲਤ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਪਤੀ-ਪਤਨੀ ਦੋਵਾਂ ਲਈ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ।
ਜਾਪਾਨ ਦੇ 2021 ਦੇ ਲੇਬਰ ਫੋਰਸ ਸਰਵੇਖਣ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ 52.2% ਔਰਤਾਂ ਨੌਕਰੀ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। 2012 ਵਿੱਚ ਇਹ ਅੰਕੜਾ 46.2% ਸੀ। 2012 ਵਿੱਚ, ਜਾਪਾਨ ਵਿੱਚ ਰੁਜ਼ਗਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਲਗਭਗ 26.6 ਮਿਲੀਅਨ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਕਿ 2021 ਵਿੱਚ ਕੰਮਕਾਜੀ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ 30 ਮਿਲੀਅਨ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ। ਮਾਹਿਰਾਂ ਅਨੁਸਾਰ 10 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਜਾਪਾਨ ਵਿੱਚ ਹਰ ਸਾਲ ਔਸਤਨ 20 ਲੱਖ ਬੱਚੇ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਪਰ ਹੁਣ ਹਰ ਸਾਲ ਔਸਤਨ 8 ਲੱਖ ਬੱਚੇ ਪੈਦਾ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ।
ਜਾਪਾਨ ਦਾ ਵਰਕ ਕਲਚਰ ਅਤੇ ਵਧਦੀ ਮਹਿੰਗਾਈ ਇਸ ਡਿੱਗਦੀ ਜਨਮ ਦਰ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹੈ। ਜਪਾਨ ਵਿੱਚ ਜਨਤਾ ਲਈ ਸਰਕਾਰੀ ਸਹਾਇਤਾ ਸੀਮਤ ਹੈ। 2022 ਵਿੱਚ, ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ। ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਕਿ 20 ਤੋਂ 40 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਦੇ ਲੋਕ ਮਹਿੰਗਾਈ ਅਤੇ ਨੌਕਰੀ ਸਬੰਧੀ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਕਾਰਨ ਪਰਿਵਾਰ ਵਧਾਉਣ ਤੋਂ ਦੂਰ ਭੱਜ ਰਹੇ ਹਨ।
ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਇੱਕ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ, ਜਾਪਾਨ ਦਾ ਪੂਰਾ ਧਿਆਨ ਹਰ ਉਤਪਾਦ ਅਤੇ ਸੇਵਾ ਵਿੱਚ ਸੰਪੂਰਨਤਾ ਲਿਆਉਣ ’ਤੇ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਸ ਸੰਪੂਰਨਤਾ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਇੱਥੇ ਰਹਿਣ ਦਾ ਖਰਚਾ ਵੀ ਉੱਚਾ ਹੈ।
ਚੀਨ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਜਾਪਾਨ ਜਿੰਨੀ ਮਾੜੀ ਨਹੀਂ
ਚੀਨ ਦਾ ਨਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿਚ ਸਭ ਤੋਂ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਘਟ ਰਹੀ ਹੈ। ਦਰਅਸਲ, ਚੀਨ ਅਜੇ ਵੀ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਆਬਾਦੀ ਵਾਲਾ ਦੇਸ਼ ਹੈ। ਪਰ ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਆਬਾਦੀ ਵਾਧੇ ਦੀ ਦਰ ਘਟਣੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਵੀ ਵੱਧ ਚਿੰਤਾਜਨਕ ਚੀਨ ਲਈ ਘਟਦੀ ਜਨਮ ਦਰ ਹੈ। 2022 ਅਜਿਹਾ ਸਾਲ ਸੀ ਜਦੋਂ 60 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਚੀਨ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਵਿੱਚ ਸਾਲਾਨਾ ਵਾਧੇ ਨਾਲੋਂ ਵੱਧ ਮੌਤਾਂ ਹੋਈਆਂ ਸਨ। ਚੀਨ ਵਿਚ 2022 ’ਚ 90 ਲੱਖ 56 ਹਜ਼ਾਰ ਬੱਚਿਆਂ ਨੇ ਜਨਮ ਲਿਆ, ਜਦਕਿ 1 ਕਰੋੜ 41 ਹਜ਼ਾਰ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ।
ਚੀਨ ਦੀ ਦੋ-ਬੱਚਾ ਨੀਤੀ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਘਟਦੀ ਆਬਾਦੀ ਲਈ ਮਹਿੰਗਾਈ ਵੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹੈ। ਚੀਨ ਦੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਸਰਕਾਰ ਨੇ 1980 ਤੋਂ 2016 ਤੱਕ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬੱਚਾ ਨੀਤੀ ਲਾਗੂ ਕੀਤੀ ਸੀ। 2016 ਵਿੱਚ ਇਸ ਵਿੱਚ ਢਿੱਲ ਦਿੰਦਿਆਂ ਦੋ ਬੱਚੇ ਨੀਤੀ ਲਾਗੂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਹੁਣ ਇਸ ਵਿੱਚ ਵੀ ਢਿੱਲ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ ਅਤੇ ਲੋਕ 3 ਬੱਚੇ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਹਨ। ਪਰ ਨੀਤੀ ਵਿੱਚ ਬਦਲਾਅ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸੋਚ ਨਹੀਂ ਬਦਲ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਕਾਰਨ ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਦੀ ਲਗਾਤਾਰ ਵੱਧ ਰਹੀ ਲਾਗਤ ਹੈ।
ਚੀਨ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਦੁਨੀਆ ਵਿਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਖੇਤਰਫਲ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿਚ ਵੀ ਚੀਨ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਤੀਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਦੇਸ਼ ਹੈ। ਪਰ ਦੂਰ-ਦੁਰਾਡੇ ਦੇ ਪਿੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਆਬਾਦੀ ਦੀ ਘਣਤਾ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਉਦਯੋਗਿਕ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਆਬਾਦੀ ਦੀ ਘਣਤਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੈ।
ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਦੇ ਸੀਮਤ ਸਾਧਨਾਂ ’ਤੇ ਇੰਨੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਦਾਅਵੇ ਕਾਰਨ ਹਰ ਵਸੀਲੇ ਦੀ ਕੀਮਤ ਵਧ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਚੀਨ ਦੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਹਕੂਮਤ ਲੋਕ ਭਲਾਈ ਸਕੀਮਾਂ ਰਾਹੀਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਹੂਲਤਾਂ ਦੇਣ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦੀ ਹੈ ਪਰ ਆਬਾਦੀ ਦਾ ਵੱਡਾ ਹਿੱਸਾ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਕੀਮਾਂ ਦੇ ਘੇਰੇ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਹੈ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਜੀਵਨ ਮਹਿੰਗਾ ਅਤੇ ਔਖਾ ਹੈ। ਚੀਨ ਦੀ ਨੌਜਵਾਨ ਪੀੜ੍ਹੀ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਬਜਾਏ ਆਮਦਨ ਵਧਾਉਣ ’ਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਧਿਆਨ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਮਹਿੰਗਾਈ ਕਾਰਨ ਬੱਚੇ ਦੇ ਪਾਲਣ-ਪੋਸ਼ਣ ਦਾ ਖਰਚਾ ਵੀ ਭਾਰੀ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।