‘ਹਿਵਾਰੇ’ ਭਾਰਤ ਦਾ ਸਭ ਤੋੰ ਅਮੀਰ ਪਿੰਡ

ਅਹਿਮਦਨਗਰ-ਸਾਡੇ ਇਕ ਕਹੌਤ ਹੈ ਉੱਦਮ ਅੱਗੇ ਲੱਛਮੀ, ਪੱਖੇ ਅੱਗੇ ਪੌਣ.. ਇਸ ਕਹੌਤ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਚ ਢਾਲਣ ਵਾਲੇ ਕਿਸੇ ਮੁਕਾਮ ਤੇ ਹਾਰਦੇ ਨਹੀਂ, ਅਜਿਹੇ ਹੀ ਲੋਕ ਹਨ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਅਮੀਰ ਪਿੰਡ ਹਿਵਾਰੇ ਦੇ।

ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਅਹਿਮਦਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਪਿੰਡ ,ਜਿਸ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਅਮੀਰ ਪਿੰਡ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਉਸਦਾ ਨਾਮ ਹੈ ਹਿਵਰੇ। ਖੇਤੀ ‘ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦੇਣ ਨਾਲ ਇਸ ਪੂਰੇ ਪਿੰਡ ਗਰੀਬੀ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵੱਲ ਪਰਵਾਸ ਰੁਕ ਗਿਆ। ਹੁਣ ਲੋਕ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਰਹਿ ਕੇ ਖੇਤੀ ਅਤੇ ਘਰੇਲੂ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਜਿਹੜੇ ਪਿੰਡ ਛੱਡ ਕੇ ਸ਼ਹਿਰ ਗਏ ਸਨ, ਉਹ ਵੀ ਪਿੰਡ ਆ ਗਏ। ਪਿੰਡ ਦੇ ਸਰਪੰਚ ਪੋਪਟ ਰਾਓ ਪਵਾਰ ਦਾ ਨਾਂਅ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਗਿਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਕਾਰਨ ਪੂਰੇ ਪਿੰਡ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਹੀ ਬਦਲ ਕੇ ਰੱਖ ਦਿੱਤੀ। ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਲੋਕ ਹੁਣ ਇਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਸਬਕ ਲੈ ਕੇ ਖੇਤੀ ਵਿੱਚ ਨਵੇਂ-ਨਵੇਂ ਤਜਰਬੇ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਦਹਾਕੇ ਪਹਿਲਾਂ ਹਿਵਰੇ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵੀ ਹੋਰਨਾਂ ਪਿੰਡਾਂ ਵਾਂਗ ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਸੀ। 1970 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਇਹ ਪਿੰਡ ਆਪਣੇ ਹਿੰਦ ਕੇਸਰੀ ਪਹਿਲਵਾਨਾਂ ਲਈ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸੀ। ਪਰ ਹਾਲਾਤ ਬਦ ਤੋਂ ਬਦਤਰ ਹੁੰਦੇ ਗਏ। ਸਰਪੰਚ ਪੋਪਟ ਰਾਓ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਹਿਵਾਰੇ ਬਾਜ਼ਾਰ ਨੂੰ 80-90 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿਚ ਗੰਭੀਰ ਸੋਕੇ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ ਸੀ। ਪੀਣ ਲਈ ਪਾਣੀ ਨਹੀਂ ਬਚਿਆ। ਕੁਝ ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਸਮੇਤ ਭੱਜ ਗਏ। ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ਼ 93 ਖੂਹ ਸਨ। ਪਾਣੀ ਦਾ ਪੱਧਰ ਵੀ 82-110 ਫੁੱਟ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ ਹੈ। ਪਰ ਫਿਰ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਦੀ ਕਵਾਇਦ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। 1990 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਮੇਟੀ ‘ਸਾਂਝੀ ਜੰਗਲਾਤ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਕਮੇਟੀ’ ਬਣਾਈ ਗਈ। ਇਸ ਤਹਿਤ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਖੂਹ ਪੁੱਟਣ ਅਤੇ ਰੁੱਖ ਲਗਾਉਣ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਮਦਾਨ ਰਾਹੀਂ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਇਸ ਕੰਮ ਵਿਚ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਰੋਜ਼ਗਾਰ ਗਾਰੰਟੀ ਯੋਜਨਾ ਦੇ ਤਹਿਤ ਫੰਡ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਏ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਕਾਫੀ ਮਦਦ ਮਿਲੀ। ਸਾਲ 1994-95 ਵਿੱਚ ਆਦਰਸ਼ ਗ੍ਰਾਮ ਯੋਜਨਾ ਆਈ, ਜੋ ਇਸ ਨੂੰ ਇੱਕ ਕਦਮ ਹੋਰ ਅੱਗੇ ਲੈ ਗਿਆ। ਫਿਰ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਫ਼ਸਲਾਂ ’ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਲਾ ਦਿੱਤੀ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਦੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਲੋੜ ਸੀ। ਪਿੰਡ ਦੇ ਸਰਪੰਚ ਪੋਪਟ ਰਾਓ ਅਨੁਸਾਰ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਹੁਣ 340 ਖੂਹ ਹਨ। ਟਿਊਬਵੈੱਲ ਖਤਮ ਹੋ ਚੁੱਕੇ ਹਨ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਪੱਧਰ 30-35 ਫੁੱਟ ਤੱਕ ਹੇਠਾਂ ਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਪਿੰਡ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਲਈ 7 ਸਾਧਨ ਹਨ। ਇੱਥੋਂ ਦੇ ਫਾਰਮੂਲੇ ਅਤੇ ਪੰਚਾਇਤ ਦੀ ਰੂਪ-ਰੇਖਾ ਪਿੰਡ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਮਿਲ ਕੇ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਹੈ।

ਸੜਕ ਤੋਂ ਦਰੱਖਤ ਨਾ ਕੱਟੋ

ਪਰਿਵਾਰ ਨਿਯੋਜਨ

ਮਨਾਹੀ

ਕਿਰਤ ਦਾ ਦਾਨ

ਲੋਟਾ ਬੰਦੀ

ਹਰ ਘਰ ਵਿੱਚ ਟਾਇਲਟ

ਧਰਤੀ ਹੇਠਲੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧਨ

ਇਸ ਫਾਰਮੂਲੇ ਤੇ ਤੁਰਦਿਆਂ ਸਾਰੇ ਪਿੰਡ ਵਾਸੀ ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ, ਇਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਅੱਜ ਪਿੰਡ ਦੇ 80 ਪਰਿਵਾਰ ਕਰੋੜਪਤੀ ਹਨ, ਜੋ ਕਿਸੇ ਸਮੇਂ ਤੰਗਹਾਲੀ ਕਾਰਨ ਘਰ ਛਡ ਕੇ ਕਿਸੇ ਸ਼ਹਿਰ ਜਾ ਵਸਣ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾ ਰਹੇ ਸਨ। ਪਿੰਡ ਦੇ ਸਰਪੰਚ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਹੋਰ ਪਿੰਡਾਂ ਦੇ ਲੋਕ ਵੀ ਸਾਡੇ ਫਾਰਮੂਲੇ ਅਪਣਾ ਕੇ ਗੁਰਬਤ ਤੋਂ ਖਹਿੜਾ ਛੁਡਵਾ ਸਕਦੇ ਨੇ, ਪਰ ਹਿੰਮਤ ਤੇ ਏਕਾ ਰੱਖਣਾ ਪਊ। ਇਹ ਪਿੰਡ ਕਾਫੀ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੋਇਆ ਕਿ ਇਸ ਦਾ ਜਿਕਰਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਨੇ 24 ਅਪ੍ਰੈਲ 2020 ਨੂੰ ‘ਮਨ ਕੀ ਬਾਤ’ ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਪਾਣੀ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਹੀ ਪਾਣੀ ਦੀ ਕੀਮਤ ਜਾਣਦੇ ਹਨ। ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਅਜਿਹੀ ਥਾਂ ‘ਤੇ, ਪਾਣੀ ਪ੍ਰਤੀ ਸੰਵੇਦਨਸ਼ੀਲਤਾ ਅਤੇ ਕੁਝ ਜਾਂ ਹੋਰ ਕਰਨ ਦੀ ਗਤੀਵਿਧੀ ਵੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਅਹਿਮਦਨਗਰ ਜ਼ਿਲੇ ਦੀ ਹਿਵਾਰੇ ਬਾਜ਼ਾਰ ਗ੍ਰਾਮ ਪੰਚਾਇਤ ਨੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਨਾਲ ਨਜਿੱਠਣ ਲਈ ਫਸਲੀ ਪੈਟਰਨ ਨੂੰ ਬਦਲਿਆ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਘਾਟ ਵਾਲੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਨੂੰ ਛੱਡਣ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ।