ਕੋਲੰਬੋ-ਸ੍ਰੀਲੰਕਾ ਨੂੰ ਆਰਥਿਕ ਸੰਕਟ ਕਾਰਨ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਸਿਆਸੀ ਸੰਕਟ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ ਪਰ ਫ਼ੌਜੀ ਹਕੂਮਤ ਵਾਲਾ ਮਿਆਂਮਾਰ ਹਿੰਸਾ ਦੇ ਵਾਧੇ ਅਤੇ ਅਰਥਚਾਰੇ ਦੀ ਲਗਾਤਾਰ ਮੰਦੀ ਨਾਲ ਡੁੱਬ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ ਵਾਂਗ ਏਸ਼ੀਆ ਦੇ ਕਈ ਦੇਸ਼ ਆਰਥਿਕ ਸੰਕਟ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਮੁਦਰਾ ਭੰਡਾਰ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਘਟ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੋਲ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਕਰਜ਼ ਚੁਕਾਉਣ ਲਈ ਪੈਸਾ ਵੀ ਨਹੀਂ ਬਚਦਾ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਚ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਮਿਆਂਮਾਰ ਦੇਸ਼ ਦਾ ਨਾਂ ਹੈ ਜੋ ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਡੁੱਬ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਕ ਪਾਸੇ ਜਿਥੇ ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ ਨੂੰ ਸਿਆਸਤ ਅਤੇ ਆਰਥਿਕ ਵਿਗਾੜ ਨੇ ਬਰਬਾਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ, ਉਥੇ ਹੀ ਹਿੰਸਾ ਕਾਰਨ ਮਿਆਂਮਾਰ ਦੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਢਹਿ-ਢੇਰੀ ਹੋ ਗਈ ਹੈ।
ਦਰਅਸਲ, ਕੋਰੋਨਾ ਮਹਾਮਾਰੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੀ ਮਿਆਂਮਾਰ ਆਰਥਿਕ ਸੰਕਟ ਨਾਲ ਜੂਝ ਰਿਹਾ ਸੀ ਅਤੇ ਬਾਕੀ ਦੀ ਕਵਾਇਦ ਫਰਵਰੀ 2021 ‘ਚ ਤਖਤਾਪਲਟ ਨਾਲ ਪੂਰੀ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਫੌਜੀ ਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਆਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੀ ਕਈ ਪੱਛਮੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੇ ਮਿਆਂਮਾਰ ‘ਤੇ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਲਗਾਈਆਂ ਸਨ। ਹਾਲਾਤ ਇੰਨੇ ਖਰਾਬ ਹੋ ਗਏ ਕਿ ਲੱਖਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਘਰ ਛੱਡਣੇ ਪਏ। ਵਿਸ਼ਵ ਬੈਂਕ ਨੇ ਵੀ ਇਸ ਨੂੰ ਗਲੋਬਲ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾਵਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਕ ਪਿਛਲੇ ਦੋ ਸਾਲਾਂ ਦੌਰਾਨ ਕੋਵਿਡ-19 ਮਹਾਮਾਰੀ ਅਤੇ ਸਿਆਸੀ ਸੰਕਟ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਕੂਲਾਂ ‘ਚ ਦਾਖਲ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ‘ਚ 80 ਫੀਸਦੀ ਤੱਕ ਦੀ ਕਮੀ ਆਈ ਹੈ ਅਤੇ ਲਗਭਗ 78 ਲੱਖ ਬੱਚੇ ਸਕੂਲੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਛੱਡ ਚੁੱਕੇ ਹਨ। ੧੦ ਲੱਖ ਤੋਂ ਵੱਧ ਰੋਹਿੰਗਿਆ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਨੂੰ ਗੁਆਂਢੀ ਦੇਸ਼ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਸ਼ਰਨਾਰਥੀ ਕੈਂਪਾਂ ਵਿੱਚ ਪਨਾਹ ਲੈਣੀ ਪਈ ਹੈ।
ਜਦੋਂ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਨਾਇਕਾ ਦੇ ਪਿਤਾ ਅਤੇ ਅਹੁਦੇ ਤੋਂ ਹਟਾਏ ਗਏ ਨੇਤਾ ਆਂਗ ਸਾਨ ਸੂ ਕੀ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਦੀ 75ਵੀਂ ਵਰ੍ਹੇਗੰਢ ਮੌਕੇ ਮਿਆਂਮਾਰ ਵਿਚ ਲੋਕਤੰਤਰ ਪੱਖੀ ਵਿਰੋਧ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਹੋ ਰਹੇ ਸਨ, ਉਦੋਂ ਕਰੰਸੀ 2400 ਰੁਪਏ ਪ੍ਰਤੀ ਡਾਲਰ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਵਿਕ ਰਹੀ ਸੀ। ਇਹ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਕੇਂਦਰੀ ਬੈਂਕ ਵੱਲੋਂ ੩੫ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਨਿਵੇਸ਼ ਵਾਲੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੂੰ ੧੮ ਜੁਲਾਈ ਤੱਕ ਆਪਣੀਆਂ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਕਰੰਸੀ ਹੋਲਡਿੰਗਾਂ ਨੂੰ ਸਥਾਨਕ ਮੁਦਰਾ ਕਿਆਤ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰਨ ਦਾ ਆਦੇਸ਼ ਦੇਣ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਹੈ। ਗਲੋਬਲ ਨਿਊ ਲਾਈਟ ਆਫ ਮਿਆਂਮਾਰ ਦੀ ਇਕ ਰਿਪੋਰਟ ਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਨਿਯਮਾਂ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਨਾ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਖਿਲਾਫ ਕਾਰਵਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇਗੀ। ਇਸ ਨਿਯਮ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਕਿਆਤ ‘ਤੇ ਵਧੇਰੇ ਕਾਰੋਬਾਰਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨ ਲਈ ਦਬਾਅ ਘਟਾਉਣਾ ਸੀ। 1 ਫਰਵਰੀ, 2021 ਦੇ ਰਾਜ ਪਲਟੇ ਤੋਂ ਇੱਕ ਦਿਨ ਪਹਿਲਾਂ, ਕਿਆਤ ਦੀ ਕੀਮਤ ਅਮਰੀਕੀ ਡਾਲਰ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ 1,340 ਸੀ।
ਕਿਆਤ ਦੀ ਕੀਮਤ ਘਟਣ ਨਾਲ ਮਿਆਂਮਾਰ ਵਿੱਚ ਭੋਜਨ ਅਤੇ ਬਾਲਣ ਦੀਆਂ ਕੀਮਤਾਂ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਮਾਹਰਾਂ ਨੂੰ ਚਿੰਤਾ ਹੈ ਕਿ ਸੰਕਟ ਵਿੱਚ ਘਿਰੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਸੰਕਟ ਹੋਰ ਡੂੰਘਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ, ਮਿਆਂਮਾਰ ਵਿੱਚ ਹਿੰਸਾ ਵਧਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਫੌਜੀ ਸ਼ਾਸਨ ਲੋਕਤੰਤਰ ਪੱਖੀ ਆਵਾਜ਼ਾਂ ‘ਤੇ ਆਪਣੀ ਕਾਰਵਾਈ ਜਾਰੀ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ਨਾਲ ਟਕਰਾਅ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਮੰਗਲਵਾਰ ਨੂੰ ਹੋਏ ਵਿਰੋਧ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਾਂ ਨੂੰ ਕੁਝ ਹੀ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਖਿੰਡਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
Comment here