ਸੀਡੀਐਸ ਜਨਰਲ ਰਾਵਤ ਦੇ ਦਿਹਾਂਤ ’ਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਮੀਡੀਆ ਨੇ ਦਿੱਤੀ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ

ਨਿਊਯਾਰਕ-ਹੁਣੇ ਜਿਹੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਚੀਫ ਆਫ ਡਿਫੈਂਸ ਸਟਾਫ ਜਨਰਲ ਰਾਵਤ ਦੇ ਅਚਾਨਕ ਦੇਹਾਂਤ ’ਤੇ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਦੇ ਮੀਡੀਆ ਨੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖਤਾ ਨਾਲ ਕਵਰ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਕਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਨੇਤਾਵਾਂ ਅਤੇ ਸੈਨਾ ਮੁਖੀਆਂ ਨੇ ਜਨਰਲ ਰਾਵਤ ਦੀ ਮੌਤ ’ਤੇ ਦੁੱਖ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ’ਚ ਚੀਨ ਦੇ ਰਾਜਦੂਤ ਸੁਨ ਵੇਇਡੋਂਗ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ’ਤੇ ਡੂੰਘੇ ਦੁੱਖ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮੇਰੀ ਸੰਵੇਦਨਾ ਜਨਰਲ ਰਾਵਤ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਸਾਰੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨਾਲ ਹੈ।
ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਵਲੋਂ ਦੁੁੱਖ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ
ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਫਤਾਲੀ ਬੇਨੇਟ ਨੇ ਸੀਡੀਐਸ ਦੀ ਮੌਤ ’ਤੇ ਦੁੱਖ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜਨਰਲ ਰਾਵਤ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸੱਚੇ ਮਿੱਤਰ ਸਨ। ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦੇ ਰਾਜਦੂਤ ਨਾਓਰ ਗਿਲੋਨ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਦੇ ਲੋਕ ਭਾਰਤ ਦੇ ਇਸ ਦੁੱਖ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਭੂਟਾਨ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਲੋਟੇ ਸ਼ੇਰਿੰਗ ਅਤੇ ਨੇਪਾਲ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਸ਼ੇਰ ਬਹਾਦੁਰ ਦੇਉਬਾ ਨੇ ਵੀ ਜਨਰਲ ਰਾਵਤ ਦੀ ਮੌਤ ’ਤੇ ਡੂੰਘੇ ਦੁੱਖ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਭਾਰਤ ਦੀ ਸਰਹੱਦਾਂ ਦਾ ਹੀਰੋ ਸੀ ਰਾਵਤ
ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਅਖਬਾਰ ਡਾਨ ਨੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਅਤੇ ਚੀਨ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਅਖਬਾਰ ਡਾਨ ਨੇ ਜਨਰਲ ਰਾਵਤ ਨੂੰ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਦਾ ਦੋਸਤ ਦੱਸਦੇ ਹੋਏ ਲਿਖਿਆ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੋ ਸੀਨੀਅਰ ਜਨਰਲਾਂ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦੇ ਕੇ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਦਾ ਮੁਖੀ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਜਨਰਲ ਰਾਵਤ ਨੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਅਤੇ ਚੀਨ ਦੀ ਸਰਹੱਦ ’ਤੇ ਅਸਲ ਕੰਟਰੋਲ ਰੇਖਾ ਦੇ ਨਾਲ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ। ਜਨਰਲ ਦੀ ਤਾਰੀਫ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਅਖਬਾਰ ਨੇ ਲਿਖਿਆ- ਭਾਰਤ ਦੀਆਂ ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬੀ ਸਰਹੱਦਾਂ ’ਤੇ ਵਿਦਰੋਹ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਨ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਰਾਵਤ ਨੂੰ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਗੁਆਂਢੀ ਦੇਸ਼ ਮਿਆਂਮਾਰ ਵਿੱਚ ਵੱਖਵਾਦੀਆਂ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਫੌਜੀ ਕਾਰਵਾਈ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵੀ ਕੀਤੀ।
ਸਾਊਥ ਚਾਈਨਾ ਮਾਰਨਿੰਗ ਪੋਸਟ ਨੇ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਨੂੰ ਵੱਡਾ ਝਟਕਾ ਦੱਸਿਆ ਹਾਂਗਕਾਂਗ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਅਖਬਾਰ ਸਾਊਥ ਚਾਈਨਾ ਮਾਰਨਿੰਗ ਪੋਸਟ ਨੇ ਲਿਖਿਆ, ‘‘ਭਾਰਤ ਆਪਣੇ ਚੋਟੀ ਦੇ ਜਨਰਲ ਬਿਪਿਨ ਰਾਵਤ ਦੀ ਮੌਤ ’ਤੇ ਸੋਗ ਮਨਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜਾਣ ਦਾ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ’ਤੇ ਕੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਵੇਗਾ? ਜਨਰਲ ਨੂੰ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਖੁਦ ਚੁਣਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਚੀਫ਼ ਆਫ਼ ਡਿਫੈਂਸ ਸਟਾਫ ਬਣਾਇਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਹੈਲੀਕਾਪਟਰ ਹਾਦਸੇ ਵਿੱਚ ਮੌਤ ਅਜਿਹੇ ਔਖੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਹੈ ਜਦੋਂ ਭਾਰਤ-ਚੀਨ ਸਰਹੱਦ ’ਤੇ ਤਣਾਅ ਵਧ ਗਿਆ ਹੈ। ਰਾਵਤ ਦੀ ਮੌਤ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਲਈ ਝਟਕਾ ਦੱਸਦੇ ਹੋਏ ਅਖਬਾਰ ਨੇ ਕਿਹਾ, ‘‘ਇਸ ਹਾਦਸੇ ਨੇ ਮੋਦੀ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਵੀ ਡੂੰਘਾ ਝਟਕਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ ਅਤੇ ਰਾਵਤ ਵਿਚਕਾਰ ਭਰੋਸੇ ਦਾ ਰਿਸ਼ਤਾ ਸੀ। ਉਸਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕਿਸੇ ਵੀ ਚੀਨੀ ਕਾਰਵਾਈ ਦਾ ਜਵਾਬ ਦੇਣ ਲਈ ਭਾਰਤ ਕਮਜ਼ੋਰ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਹੋਵੇਗਾ, ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਭਾਰਤ ਨੇ 2017 ਵਿੱਚ ਡੋਕਲਾਮ ਅਤੇ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਲੱਦਾਖ ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਨੂੰ ਪ੍ਰਤੀਕਿਰਿਆ ਦਿੱਤੀ ਸੀ।
ਜਨਰਲ ਰਾਵਤ ਸਨ ਪ੍ਰੇਰਨਾਦਾਇਕ ਫੌਜੀ ਕਮਾਂਡਰ
ਬੀਬੀਸੀ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਮੀਡੀਆ ਸੰਸਥਾ ਬੀਬੀਸੀ ਨੇ ਜਨਰਲ ਰਾਵਤ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਫੌਜੀ ਕਮਾਂਡਰ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਕਿ 63 ਸਾਲਾ ਜਨਰਲ ਰਾਵਤ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਇੱਕ ਸਖ਼ਤ ਸੈਨਿਕ ਅਤੇ ਪ੍ਰੇਰਨਾਦਾਇਕ ਫੌਜੀ ਕਮਾਂਡਰ ਦੀ ਸੀ। ਬੀਬੀਸੀ ਲਿਖਦੀ ਹੈ ਕਿ ਕਈ ਵਾਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅਜਿਹੀਆਂ ਟਿੱਪਣੀਆਂ ਵੀ ਕੀਤੀਆਂ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ’ਤੇ ਸਿਆਸੀ ਵਿਵਾਦ ਵੀ ਹੋਇਆ। ਬੀਬੀਸੀ ਨੇ ਆਪਣੀ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਅਮਰੀਕਾ ਦੇ ਕੰਸਾਸ ਵਿੱਚ ਆਰਮੀ ਕਮਾਂਡ ਐਂਡ ਜਨਰਲ ਸਟਾਫ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਸਿਖਲਾਈ ਦਾ ਵੀ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਬੀਬੀਸੀ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ, ‘‘1980 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ, ਰਾਵਤ ਨੇ ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਚੀਨੀ ਸਰਹੱਦ ’ਤੇ ਟਕਰਾਅ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਫੌਜ ਵਿੱਚ ਕਰਨਲ ਵਜੋਂ ਆਪਣੀ ਬਟਾਲੀਅਨ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ ਸੀ।” ਜਨਰਲ ਰਾਵਤ ਨੇ ਸਾਲ 2015 ’ਚ ਮਿਆਂਮਾਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਦੇ ਪੈਰਾਟਰੂਪਰ ਭੇਜੇ ਸਨ ਅਤੇ ਵੱਖਵਾਦੀਆਂ ਖਿਲਾਫ ਮੁਹਿੰਮ ਚਲਾਈ ਸੀ। ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਧਰਤੀ ’ਤੇ ਭਾਰਤੀ ਸੈਨਿਕਾਂ ਦੀ ਇਹ ਪਹਿਲੀ ਮੁਹਿੰਮ ਸੀ।
ਨਿਊਯਾਰਕ ਟਾਈਮਜ਼ ਨੇ ਕਿਹਾ- ਭਾਰਤ ਦੀ ਔਖੀ ਘੜੀ ’ਚ ਛੱਡੇ ਰਾਵਤ ਨਿਊਯਾਰਕ ਟਾਈਮਜ਼ ਨੇ ਆਪਣੀ ਰਿਪੋਰਟ ’ਚ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਹੈਲੀਕਾਪਟਰ ਹਾਦਸੇ ’ਚ ਮਾਰੇ ਗਏ ਜਨਰਲ ਰਾਵਤ ਨੇ ਬਦਲਾਅ ਲਈ ਲੜ ਰਹੀ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਨੂੰ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਅਖਬਾਰ ਲਿਖਦਾ ਹੈ, ‘‘ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਦੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸ਼ਾਖਾਵਾਂ ਵਿਚਾਲੇ ਤਾਲਮੇਲ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸੀ. ਡੀ. ਐੱਸ. ਜਨਰਲ ਰਾਵਤ ਦੀ ਮੌਤ ਅਜਿਹੇ ਔਖੇ ਸਮੇਂ ’ਚ ਹੋਈ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਨੂੰ ਦੋ ਸਰਹੱਦਾਂ ’ਤੇ ਖਤਰੇ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਵੀ ਸੁਸਤ ਹੈ।” ਅਖਬਾਰ ਲਿਖਦਾ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੇ ਵਿਰੋਧੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਚੀਨ ਨਾਲ ਟਕਰਾਅ ਅਤੇ ਤਣਾਅ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ, ਲਗਭਗ 10 ਹਜ਼ਾਰ ਭਾਰਤੀ ਸੈਨਿਕ ਹਿਮਾਲਿਆ ਦੀਆਂ ਉੱਚੀਆਂ ਚੋਟੀਆਂ ’ਤੇ ਤਾਇਨਾਤ ਹਨ। ਇਹ ਦੂਜੀ ਸਰਦੀ ਹੈ ਜਦੋਂ ਇੰਨੀ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਸੈਨਿਕ ਇੱਥੇ ਤਾਇਨਾਤ ਹੋਏ ਹਨ।
ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਦੇ ਆਧੁਨਿਕੀਕਰਨ ਵਿੱਚ ਵਿਰਾਮ ਲੱਗ ਸਕਦਾ ਹੈ
ਅਲ ਜਜ਼ੀਰਾ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਪ੍ਰਸਾਰਕ ਅਲ ਜਜ਼ੀਰਾ ਨੇ ਆਪਣੀ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਰਾਵਤ ਦੇ ਦੇਹਾਂਤ ’ਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਫੌਜ ਮੁਖੀ ਕਮਰ ਜਾਵੇਦ ਬਾਜਵਾ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਅਲ ਜਜ਼ੀਰਾ ਨੇ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਕਿ ਜਨਰਲ ਰਾਵਤ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਦਾ ਭਰੋਸਾ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬਹੁਤ ਕਰੀਬ ਸਨ। ਅਲ-ਜਜ਼ੀਰਾ ਨੇ ਮਾਹਿਰਾਂ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਨਾਲ ਕਿਹਾ ਕਿ ਰਾਵਤ ਵੱਲੋਂ ਭਾਰਤੀ ਫੌਜ ਦੇ ਆਧੁਨਿਕੀਕਰਨ ਦੀ ਪਹਿਲ ਹੁਣ ਬੰਦ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਰਾਵਤ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਸੈਨਾ ਦੇ ਤਿੰਨ ਹਿੱਸਿਆਂ- ਸੈਨਾ, ਹਵਾਈ ਸੈਨਾ ਅਤੇ ਜਲ ਸੈਨਾ ਵਿਚਕਾਰ ਤਾਲਮੇਲ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ।