ਬੀਜਿੰਗ ਓਲੰਪਿਕ ‘ਤੇ ਸਭ ਦੀਆਂ ਨਜ਼ਰਾਂ

ਚੀਨ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਪੱਛਮ ਤੋਂ ਅਲੱਗ-ਥਲੱਗ ਹੋਣ ਦੇ ਖਤਰੇ

ਲੰਡਨ: ਬੀਜਿੰਗ ਵਿੰਟਰ ਓਲੰਪਿਕ ਖੇਡਾਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ਦੀਆਂ ਨਜ਼ਰਾਂ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਚੀਨ ‘ਤੇ ਲੱਗ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਵੱਲੋਂ ਘੱਟ ਗਿਣਤੀ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਨਾਲ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਸਲੂਕ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਕਾਫੀ ਖਬਰਾਂ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ਪਰ ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਚੀਨ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਬਾਰੇ ਵੀ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਕਿਹਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਕੇਟ ਫਿਲੇਕਟਿਸ, ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ, ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਫਾਈਨਾਂਸ ਅਤੇ ਡਾਇਰੈਕਟਰ, ਐਮਰਜਿੰਗ ਮਾਰਕਿਟ ਗਰੁੱਪ, ਸਿਟੀ, ਲੰਡਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਦਹਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਚੀਨ ਦਾ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਤਾਕਤ ਵਜੋਂ ਉਭਰਨਾ ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੀ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਆਰਥਿਕ ਸਫਲਤਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਸਮੇਂ ਦੌਰਾਨ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਚੀਨ ਦੇ ਕਰੋੜਾਂ ਲੋਕ ਗ਼ਰੀਬੀ ਦੇ ਚੁੰਗਲ ਵਿੱਚੋਂ ਬਾਹਰ ਆਏ ਹਨ, ਸਗੋਂ ਚੀਨ ਨੇ 2007-08 ਦੇ ਵਿੱਤੀ ਸੰਕਟ ਵਿੱਚੋਂ ਦੁਨੀਆਂ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਕੱਢਣ ਵਿੱਚ ਵੀ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਪਿਛਲੇ ਦਹਾਕੇ ‘ਚ ਆਰਥਿਕ ਵਿਕਾਸ ਦੀ ਰਫਤਾਰ ‘ਚ ਆਈ ਗਿਰਾਵਟ ਕਾਰਨ ਚੀਨ ਦੀ ਇਹ ਚਮਕ ਥੋੜ੍ਹੀ ਫਿੱਕੀ ਪੈ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ ਚੀਨ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਨਿਰਯਾਤ ਵਾਧੇ ਦੀ ਰਫ਼ਤਾਰ ਨੂੰ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਣ ਵਿੱਚ ਮੁਸ਼ਕਲ ਆਈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਅਮਰੀਕਾ ਨਾਲ ਵਪਾਰ ਯੁੱਧ ਨੇ ਵੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ ਚੀਨ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਦੇ ਵਧਦੇ ਜਾਣ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਕਰਜ਼ ਆਧਾਰਿਤ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਵੀ ਇਸ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ‘ਤੇ ਅਸਰ ਪਿਆ। ਚੀਨ ਕੋਵਿਡ-19 ਮਹਾਮਾਰੀ ਨੂੰ ਹੋਰ ਵੱਡੀਆਂ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾਵਾਂ ਨਾਲੋਂ ਕਿਤੇ ਬਿਹਤਰ ਢੰਗ ਨਾਲ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਨ ਦੇ ਸਮਰੱਥ ਸੀ। ਇਸ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ ਕੋਰੋਨਾ ਵਾਇਰਸ ਦਾ ਨਵਾਂ ਰੂਪ ਓਮਿਕਰੋਨ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆਉਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਹਾਮਾਰੀ ਦਾ ਖ਼ਤਰਾ ਫਿਰ ਵਧਦਾ ਨਜ਼ਰ ਆਇਆ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਆਰਥਿਕ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਈਆਂ। ਇਸਨੇ ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਕੁਝ ਯੂਰਪੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ‘ਚ ਵਧਦੀ ਮਹਿੰਗਾਈ ਨੇ ਵੀ ਵਿਆਜ ਦਰਾਂ ਵਧਣ ਦਾ ਖਤਰਾ ਵਧਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਚੀਨੀ ਉਤਪਾਦਾਂ ਦੀ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਮੰਗ ‘ਤੇ ਮਾੜਾ ਅਸਰ ਪੈਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਹੈ। ਚੀਨ ਦਾ ਕਰਜ਼ਾ ਵੀ ਪਹਿਲਾਂ ਨਾਲੋਂ ਵੱਡਾ ਮੁੱਦਾ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। ਜਿੱਥੇ ਚੀਨ ਦੀ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਪ੍ਰਾਪਰਟੀ ਡਿਵੈਲਪਰ ਐਵਰਗ੍ਰਾਂਡੇ ਦੀਆਂ ਵਿੱਤੀ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਖ਼ਬਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹਨ, ਉੱਥੇ ਹੀ ਪੂਰੇ ਪ੍ਰਾਪਰਟੀ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਕਰਜ਼ੇ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਦਾ ਦਬਦਬਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਚੀਨ ਦੇ ਕਰਜ਼ੇ ਦਾ ਬੁਲਬੁਲਾ ਫਟਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਹੇਠਾਂ ਵੱਲ ਵਧ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜੋ ਵਿਆਪਕ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰੇਗਾ। ਚੀਨੀ ਸਰਕਾਰ ਵੱਡੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ‘ਤੇ ਆਪਣੇ ਕਰਜ਼ੇ ਦੇ ਬੋਝ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਨ ਲਈ ਦਬਾਅ ਪਾ ਰਹੀ ਹੈ, ਨਾਲ ਹੀ ਪ੍ਰਾਪਰਟੀ ਸੈਕਟਰ ਵਿੱਚ ਕਰਜ਼ਾ ਘਟਾਉਣ ਅਤੇ ਗੈਰ ਰਸਮੀ ਕਰਜ਼ੇ ਦੀ ਵੰਡ ‘ਤੇ ਸ਼ਿਕੰਜਾ ਕੱਸ ਰਹੀ ਹੈ। ਨਿਰਯਾਤ ਦੇ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋਣ ਅਤੇ ਕਰਜ਼ੇ ਦੇ ਘਟਣ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਚੀਨ ਮੰਦੀ ਵੱਲ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਵਿਸ਼ਵ ਬੈਂਕ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਹੈ ਕਿ ਚੀਨ ਦੀ ਆਰਥਿਕ ਵਾਧਾ ਦਰ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਅੱਠ ਫੀਸਦੀ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ 2022 ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ਼ ਪੰਜ ਫ਼ੀਸਦੀ ਤੋਂ ਕੁਝ ਜ਼ਿਆਦਾ ਰਹੇਗੀ।ਚੀਨ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਦਾ ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਮਾਡਲ ਨਿਰਯਾਤ, ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚਾ ਵਿਕਾਸ ਅਤੇ ਰੀਅਲ ਅਸਟੇਟ ਨਿਵੇਸ਼ ‘ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਆਪਣੇ ਚੱਕਰ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਦਾ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਚੀਨ ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਘਰੇਲੂ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਖਪਤ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਉਤਪਾਦਾਂ ਅਤੇ ਸੇਵਾਵਾਂ ‘ਤੇ ਵਧੇਰੇ ਜ਼ੋਰ ਦੇ ਕੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਕਾਰਬਨ-ਅੱਤ ਦੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ‘ਤੇ ਧਿਆਨ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਚੀਨ ਦੀ ਸੱਤਾਧਾਰੀ ਕਮਿਊਨਿਸਟ ਪਾਰਟੀ ਲਈ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੋਵਾਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿਚਕਾਰ ਸੰਤੁਲਨ ਬਣਾਉਣ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਤਰੀਕਾ ਨਵੇਂ ਸੁਧਾਰਾਂ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਜੀਵਨ ‘ਤੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨੂੰ ਸੀਮਤ ਕਰੇਗਾ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਜੇਕਰ ਚੀਨੀ ਸਰਕਾਰ ਵਿਸ਼ਵ ਬੈਂਕ ਦੀਆਂ ਸਿਫ਼ਾਰਸ਼ਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹੋਰ ਉਦਾਰੀਕਰਨ ਦੇ ਕਦਮ ਚੁੱਕਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਉਸ ਲਈ ਵੀ ਸਹੀ ਰਾਹ ਜਾਪਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਚੀਨ ਵਿਸ਼ਵ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾਂ ਨਾਲੋਂ ਵੱਡੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਉਹ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਅਤੇ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਨਵੀਨਤਾ ਵਿੱਚ ਸਵੈ-ਨਿਰਭਰ ਹੋਣ ‘ਤੇ ਵਧੇਰੇ ਜ਼ੋਰ ਦੇ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਰੋਧੀ ਰਵੱਈਏ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਚੀਨ ਨੂੰ ਪੱਛਮੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਅਲੱਗ-ਥਲੱਗ ਕਰਨ ਦੇ ਸੰਕੇਤ ਵੀ ਮਿਲ ਰਹੇ ਹਨ। ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਚੀਨ ਸਰਦ ਰੁੱਤ ਓਲੰਪਿਕ ਖੇਡਾਂ ਦੌਰਾਨ ਐਥਲੀਟਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਲੋਕਾਂ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰੱਖਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਚੀਨ ਬਾਕੀ ਦੁਨੀਆ ਨਾਲ ਵੀ ਅਜਿਹਾ ਹੀ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।