ਈਸਾਈ ਭਾਈਚਾਰਾ ਨਸਲਵਾਦ, ਧਾਰਮਿਕ ਅਸਹਿਣਸ਼ੀਲਤਾ ਨਾਲ ਪੀੜਤ
ਇਸਲਾਮਾਬਾਦ-ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚ ਘੱਟ ਗਿਣਤੀ ਹਿੰਦੂ, ਸਿੱਖ ਅਤੇ ਈਸਾਈ ਭਾਈਚਾਰਾ ਕਈ ਸਹੂਲਤਾਂ ਤੋਂ ਵਾਂਝਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਈਸਾਈ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਇਹ ਵੀ ਨਸਲਵਾਦ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਅਸਹਿਣਸ਼ੀਲਤਾ ਦੋਵਾਂ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਹੈ। ਈਸਾਈ ਭਾਈਚਾਰਾ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਦਾ ਲਗਭਗ 1.6 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਹੈ।ਦਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਡੇਲੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਇਕ ਲੇਖ ਵਿਚ ਲੇਖਕ ਮਾਹੀਨ ਮੁਸਤਫਾ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਈਸਾਈਆਂ ਨੂੰ ਸਤਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਪਰ 1980 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਅਖੀਰ ਤੋਂ ਜਦੋਂ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹ ਜ਼ਿਆ ਉਲ ਹੱਕ ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਈਸ਼ਨਿੰਦਾ ਕਾਨੂੰਨ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ, ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਈਸਾਈ ਵਿਰੋਧੀ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਈਸਾਈ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੂੰ ਸਜ਼ਾ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ।
ਮੁਸਤਫਾ ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਧਾਰਮਿਕ ਅਸਹਿਣਸ਼ੀਲਤਾ ਦੀ ਤਾਜ਼ਾ ਘਟਨਾ ‘ਤੇ ਰੌਸ਼ਨੀ ਪਾਈ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਕਰਾਚੀ ਦੀ ਮਸ਼ਹੂਰ ਫੂਡ ਚੇਨ ‘ਡੇਲੀਜ਼ੀਆ’ ਨੇ ਇਕ ਗਾਹਕ ਦੇ ਕਹਿਣ ‘ਤੇ ਕੇਕ ‘ਤੇ ਮੈਰੀ ਕ੍ਰਿਸਮਸ ਲਿਖਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਦਾ ਕਾਰਨ ਪੁੱਛਣ ‘ਤੇ ਬੇਕਰੀ ਦੇ ਨੁਮਾਇੰਦਿਆਂ ਨੇ ਗਾਹਕ ਦੀ ਇੱਛਾ ਪੂਰੀ ਨਾ ਕਰਨ ਲਈ ਮੁਆਫ਼ੀ ਮੰਗਦੇ ਹੋਏ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਘਟਨਾ 2018 ਵਿੱਚ ਡੇਲੀਜ਼ੀਆ ਦੀ ਬਦਰ ਕਮਰਸ਼ੀਅਲ ਬ੍ਰਾਂਚ ਵਿੱਚ ਵੀ ਵਾਪਰੀ ਸੀ ਅਤੇ ਇੱਕ ਹੋਰ ਫੇਸਬੁੱਕ ਗਰੁੱਪ ਕਰਾਚੀ ਫੂਡ ਡਾਇਰੀ ‘ਤੇ ਇਸ ਸਬੰਧੀ ਰਿਪੋਰਟ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਉਸ ਘਟਨਾ ‘ਚ ਇਕ ਔਰਤ ਨੂੰ ‘ਮੇਰੀ ਕ੍ਰਿਸਮਸ’ ਲਿਖਿਆ ਕੇਕ ਦੇਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਕਿ ਇਹ ‘ਕੰਪਨੀ ਦੀਆਂ ਹਦਾਇਤਾਂ’ ‘ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਹੈ। ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਸ ਘਟਨਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਰਖ਼ਾਸਤੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਸਨ ਅਤੇ ਅੱਜ ਵੀ ਇਹੀ ਕਾਰਵਾਈ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਇਸ ਬਾਰੇ ਕੋਈ ਦੋ ਰਾਏ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸੇ ਦੇ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਵਿਤਕਰਾ ਕਰਨਾ ਕੱਟੜਤਾ ਹੈ। ਕੇਕ ‘ਤੇ ਕੁਝ ਲਾਈਨਾਂ ਲਿਖਣ ਦਾ ਸਾਡੀਆਂ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ‘ਤੇ ਕੋਈ ਅਸਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਅਤੇ ਇਸਦਾ ਮਤਲਬ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਚੰਗੇ ਕ੍ਰਿਸਮਸ ਦੀ ਕਾਮਨਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੋਰ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।ਮਾਰੀਓ ਡੀ ਗਾਸਪੇਰੀ ਨੇ ਸੈਂਟਰ ਆਫ ਪੋਲੀਟਿਕਲ ਐਂਡ ਫਾਰੇਨ ਅਫੇਅਰਜ਼ (ਸੀਪੀਐਫਏ) ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ ਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਈਸਾਈ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨਾਲ ਵਿਤਕਰੇ ਦੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਡੂੰਘੀਆਂ ਹਨ।ਮੁਸਲਿਮ ਬਹੁਗਿਣਤੀ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ‘ਚੁਰਹਾ’ ਜਾਂ ‘ਕਾਫਿਰ’ ਜਿਹ ਅਪਮਾਨਜਨਕ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਵਰਣਨ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਕਾਫਿਰ। ਈਸਾਈ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦਾ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਹਿੱਸਾ ਹੇਠਲੇ ਸਮਾਜਿਕ-ਆਰਥਿਕ ਪਿਛੋਕੜ ਵਾਲਾ ਹੈ, ਘੱਟ ਪੜ੍ਹਿਆ-ਲਿਖਿਆ ਹੈ, ਅਤੇ ਘੱਟ ਤਨਖਾਹ ਵਾਲੀ ਹੱਥੀਂ ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇੱਟਾਂ ਦੇ ਭੱਠੇ ਜਾਂ ਸੈਨੀਟੇਸ਼ਨ ਸੈਕਟਰ ਵਿੱਚ।
ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਕ 2001 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਈਸਾਈਆਂ ਵਿਰੁੱਧ ਹਿੰਸਾ ਅਤੇ ਵਿਤਕਰੇ ਵਿੱਚ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਈਸਾਈਆਂ ਨੂੰ ਕਈ ਵਾਰ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ‘ਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੇ ਹਮਲੇ ਲਈ ਬਲੀ ਦਾ ਬੱਕਰਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਈਸਾਈ ਲਗਾਤਾਰ ਹਿੰਸਾ ਅਤੇ ਹੋਰ ਦੁਰਵਿਵਹਾਰਾਂ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੁੰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪੇਂਡੂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਹੜੱਪਣ, ਅਗਵਾ ਅਤੇ ਜ਼ਬਰਦਸਤੀ ਧਰਮ ਪਰਿਵਰਤਨ ਅਤੇ ਘਰਾਂ ਅਤੇ ਚਰਚਾਂ ਦੀ ਭੰਨਤੋੜ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ।ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਈਸ਼ਨਿੰਦਾ ਕਾਨੂੰਨ ਵਿਵਾਦਾਂ ਅਤੇ ਦੁੱਖਾਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਦੋਸ਼ੀਆਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ‘ਤੇ ਬਹੁਤ ਮਾੜਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।
ਇਸਲਾਮਾਬਾਦ-ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚ ਘੱਟ ਗਿਣਤੀ ਹਿੰਦੂ, ਸਿੱਖ ਅਤੇ ਈਸਾਈ ਭਾਈਚਾਰਾ ਕਈ ਸਹੂਲਤਾਂ ਤੋਂ ਵਾਂਝਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਈਸਾਈ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰੀਏ ਤਾਂ ਇਹ ਵੀ ਨਸਲਵਾਦ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਅਸਹਿਣਸ਼ੀਲਤਾ ਦੋਵਾਂ ਤੋਂ ਪੀੜਤ ਹੈ। ਈਸਾਈ ਭਾਈਚਾਰਾ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਦਾ ਲਗਭਗ 1.6 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਹੈ।ਦਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਡੇਲੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਇਕ ਲੇਖ ਵਿਚ ਲੇਖਕ ਮਾਹੀਨ ਮੁਸਤਫਾ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਈਸਾਈਆਂ ਨੂੰ ਸਤਾਇਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਪਰ 1980 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਅਖੀਰ ਤੋਂ ਜਦੋਂ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹ ਜ਼ਿਆ ਉਲ ਹੱਕ ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਈਸ਼ਨਿੰਦਾ ਕਾਨੂੰਨ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ, ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਈਸਾਈ ਵਿਰੋਧੀ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਈਸਾਈ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੂੰ ਸਜ਼ਾ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ।
ਮੁਸਤਫਾ ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਧਾਰਮਿਕ ਅਸਹਿਣਸ਼ੀਲਤਾ ਦੀ ਤਾਜ਼ਾ ਘਟਨਾ ‘ਤੇ ਰੌਸ਼ਨੀ ਪਾਈ, ਜਿਸ ਵਿਚ ਕਰਾਚੀ ਦੀ ਮਸ਼ਹੂਰ ਫੂਡ ਚੇਨ ‘ਡੇਲੀਜ਼ੀਆ’ ਨੇ ਇਕ ਗਾਹਕ ਦੇ ਕਹਿਣ ‘ਤੇ ਕੇਕ ‘ਤੇ ਮੈਰੀ ਕ੍ਰਿਸਮਸ ਲਿਖਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਦਾ ਕਾਰਨ ਪੁੱਛਣ ‘ਤੇ ਬੇਕਰੀ ਦੇ ਨੁਮਾਇੰਦਿਆਂ ਨੇ ਗਾਹਕ ਦੀ ਇੱਛਾ ਪੂਰੀ ਨਾ ਕਰਨ ਲਈ ਮੁਆਫ਼ੀ ਮੰਗਦੇ ਹੋਏ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀ ਘਟਨਾ 2018 ਵਿੱਚ ਡੇਲੀਜ਼ੀਆ ਦੀ ਬਦਰ ਕਮਰਸ਼ੀਅਲ ਬ੍ਰਾਂਚ ਵਿੱਚ ਵੀ ਵਾਪਰੀ ਸੀ ਅਤੇ ਇੱਕ ਹੋਰ ਫੇਸਬੁੱਕ ਗਰੁੱਪ ਕਰਾਚੀ ਫੂਡ ਡਾਇਰੀ ‘ਤੇ ਇਸ ਸਬੰਧੀ ਰਿਪੋਰਟ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਉਸ ਘਟਨਾ ‘ਚ ਇਕ ਔਰਤ ਨੂੰ ‘ਮੇਰੀ ਕ੍ਰਿਸਮਸ’ ਲਿਖਿਆ ਕੇਕ ਦੇਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਕਿ ਇਹ ‘ਕੰਪਨੀ ਦੀਆਂ ਹਦਾਇਤਾਂ’ ‘ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਹੈ। ਅਧਿਕਾਰੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਸ ਘਟਨਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਰਖ਼ਾਸਤੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਸਨ ਅਤੇ ਅੱਜ ਵੀ ਇਹੀ ਕਾਰਵਾਈ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।
ਇਸ ਬਾਰੇ ਕੋਈ ਦੋ ਰਾਏ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸੇ ਦੇ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਵਿਤਕਰਾ ਕਰਨਾ ਕੱਟੜਤਾ ਹੈ। ਕੇਕ ‘ਤੇ ਕੁਝ ਲਾਈਨਾਂ ਲਿਖਣ ਦਾ ਸਾਡੀਆਂ ਕਦਰਾਂ-ਕੀਮਤਾਂ ‘ਤੇ ਕੋਈ ਅਸਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ਅਤੇ ਇਸਦਾ ਮਤਲਬ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਚੰਗੇ ਕ੍ਰਿਸਮਸ ਦੀ ਕਾਮਨਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੋਰ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।ਮਾਰੀਓ ਡੀ ਗਾਸਪੇਰੀ ਨੇ ਸੈਂਟਰ ਆਫ ਪੋਲੀਟਿਕਲ ਐਂਡ ਫਾਰੇਨ ਅਫੇਅਰਜ਼ (ਸੀਪੀਐਫਏ) ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ ਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਈਸਾਈ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨਾਲ ਵਿਤਕਰੇ ਦੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਡੂੰਘੀਆਂ ਹਨ।ਮੁਸਲਿਮ ਬਹੁਗਿਣਤੀ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ‘ਚੁਰਹਾ’ ਜਾਂ ‘ਕਾਫਿਰ’ ਜਿਹ ਅਪਮਾਨਜਨਕ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਵਰਣਨ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਕਾਫਿਰ। ਈਸਾਈ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦਾ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਹਿੱਸਾ ਹੇਠਲੇ ਸਮਾਜਿਕ-ਆਰਥਿਕ ਪਿਛੋਕੜ ਵਾਲਾ ਹੈ, ਘੱਟ ਪੜ੍ਹਿਆ-ਲਿਖਿਆ ਹੈ, ਅਤੇ ਘੱਟ ਤਨਖਾਹ ਵਾਲੀ ਹੱਥੀਂ ਮਜ਼ਦੂਰੀ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇੱਟਾਂ ਦੇ ਭੱਠੇ ਜਾਂ ਸੈਨੀਟੇਸ਼ਨ ਸੈਕਟਰ ਵਿੱਚ।
ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਕ 2001 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਈਸਾਈਆਂ ਵਿਰੁੱਧ ਹਿੰਸਾ ਅਤੇ ਵਿਤਕਰੇ ਵਿੱਚ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਈਸਾਈਆਂ ਨੂੰ ਕਈ ਵਾਰ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ‘ਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੇ ਹਮਲੇ ਲਈ ਬਲੀ ਦਾ ਬੱਕਰਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਈਸਾਈ ਲਗਾਤਾਰ ਹਿੰਸਾ ਅਤੇ ਹੋਰ ਦੁਰਵਿਵਹਾਰਾਂ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੁੰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪੇਂਡੂ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਹੜੱਪਣ, ਅਗਵਾ ਅਤੇ ਜ਼ਬਰਦਸਤੀ ਧਰਮ ਪਰਿਵਰਤਨ ਅਤੇ ਘਰਾਂ ਅਤੇ ਚਰਚਾਂ ਦੀ ਭੰਨਤੋੜ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ।ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਈਸ਼ਨਿੰਦਾ ਕਾਨੂੰਨ ਵਿਵਾਦਾਂ ਅਤੇ ਦੁੱਖਾਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣੇ ਹੋਏ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਦੋਸ਼ੀਆਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ‘ਤੇ ਬਹੁਤ ਮਾੜਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।
Comment here