ਨੇਪਾਲ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ‘ਤੇ ਚੀਨ ਦੀ ਟੇਢੀ ਨਜ਼ਰ

ਬੀਜਿੰਗ-ਚੀਨ ਦੇ ਅਭਿਲਾਸ਼ੀ ਬੈਲਟ ਐਂਡ ਰੋਡ ਇਨੀਸ਼ੀਏਟਿਵ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟਾਂ ‘ਤੇ ਚੀਨ ਅਤੇ ਨੇਪਾਲ ਵਿਚਾਲੇ ਹੋਏ ਸਮਝੌਤੇ ਨੇ ਚੀਨ ਦੀ ਸਾਜਿਸ਼ ਬਾਰੇ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਗੱਲ ਦਾ ਖੁਲਾਸਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਸਮਝੌਤੇ ਦੀ ਕਾਪੀ ਨੇ ਚੀਨ ਅਤੇ ਇਸ ਦੁਆਰਾ ਆਪਣੀ ਮੁਦਰਾ ਅਤੇ ਮੁਕਤ ਵਪਾਰ ਪ੍ਰਬੰਧਾਂ ਨਾਲ ਨੇਪਾਲ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ‘ਤੇ ਹਾਵੀ ਹੋਣ ਦੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਦਾ ਪਰਦਾਫਾਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਹਸਤਾਖ਼ਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਸਹਿਮਤੀ ਪੱਤਰ (ਐਮਓਯੂ) ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਕਾਪੀ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਚੀਨ ਇਨ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਾਜੈਕਟਾਂ ਰਾਹੀਂ ਨੇਪਾਲ ਵਿੱਚ ਆਰਥਿਕ ਦਬਦਬਾ ਕਾਇਮ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸਥਾਨਕ ਮੀਡੀਆ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਅਨੁਸਾਰ, ਸਮਝੌਤੇ ‘ਤੇ ਹਸਤਾਖਰ ਕਰਨ ਦੇ ਇੰਨੇ ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਵੀ, ਇਹ ਬੀਆਰਆਈ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਦਿਸਹੱਦੇ ‘ਤੇ ਕਿਤੇ ਵੀ ਨਜ਼ਰ ਨਹੀਂ ਆਏ।
ਖਾਸ ਤੌਰ ਤੇ ਮਈ 2017 ਚ ਨੇਪਾਲ ਅਤੇ ਚੀਨ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਚੀਨ ਦੀ ਬੈਲਟ ਐਂਡ ਰੋਡ ਇਨੀਸ਼ੀਏਟਿਵ ਤੇ ਇਕ ਸਮਝੌਤੇ ਤੇ ਹਸਤਾਖਰ ਕੀਤੇ ਸਨ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੇ ਪੰਜ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਨਾ ਤਾਂ ਨੇਪਾਲ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਚੀਨ ਨੇ ਇਸ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਨੂੰ ਜਨਤਕ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਦੌਰਾਨ, ਖਬਰਹੌਬ ਨੇ ਦੋਹਾਂ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦਰਮਿਆਨ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਚਰਚਾ ਵਾਲੇ ਬੀਆਰਆਈ ‘ਤੇ ਸਮਝੌਤੇ ਦੀ ਇੱਕ ਕਾਪੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਨੇਪਾਲ ਦੇ ਸਥਾਨਕ ਮੀਡੀਆ ਆਊਟਲੈਟਸ ਵਲੋਂ ਸਮਝੌਤੇ ਦੀ ਸਮੱਗਰੀ ਦੇ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਮੁਤਾਬਕ ਚੀਨ ਨੇ ਆਪਣੇ ਬੀਆਰਆਈ ਸਮਝੌਤੇ ਰਾਹੀਂ ਮੁਕਤ ਵਪਾਰ ਸੰਪਰਕ ਦੇ ਨਾਂ ਤੇ ਨੇਪਾਲ ਚ ਆਪਣੀ ਆਰਥਿਕ ਸਰਦਾਰੀ, ਸ਼ਰਤਾਂ ਅਤੇ ਸਵਾਰਥੀ ਹਿੱਤ ਥੋਪਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਹੈ।
ਸਮਝੌਤੇ ਦੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ਾਂ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬੀਆਰਆਈ ‘ਤੇ ਨੇਪਾਲ ਅਤੇ ਚੀਨ ਦੋਵਾਂ ਦੁਆਰਾ ਦਸਤਖਤ ਕੀਤੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਚੀਨ ਦਾ ਸਪੱਸ਼ਟ ਸੰਕੇਤ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਨਾ ਸਿਰਫ ਨੇਪਾਲ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ‘ਤੇ ਹਾਵੀ ਹੋਣ, ਇਸ ਨੂੰ ਫੜਨ ਅਤੇ ਨੇਪਾਲ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਕਰੰਸੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਬਲਕਿ ਨੇਪਾਲ ਵਿੱਚ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਕਸਟਮ ਡਿਊਟੀ ਦੇ ਮਾਲ ਵੇਚਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਵੀ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਦਸਤਾਵੇਜ਼ ਵਿੱਚ ਬੀਆਰਆਈ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਤਹਿਤ ‘ਆਪਸੀ ਲਾਭਕਾਰੀ ਖੇਤਰਾਂ ‘ਤੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਤ ਕਰਨ’ ਦੇ ਨਾਮ ‘ਤੇ ਨੇਪਾਲ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਏਕਾਧਿਕਾਰ ਥੋਪਣ ਦੀ ਚੀਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਨੂੰ ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।