ਪ੍ਰਜਨਨ ਦਰ ਘੱਟ ਕੇ 0.81 ਰਹਿ ਗਈ
ਨਿਊਯਾਰਕ-ਤਾਜ਼ਾ ਜਨਗਣਨਾ ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਦੱਖਣੀ ਕੋਰੀਆ ਨੇ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਘੱਟ ਪ੍ਰਜਨਨ ਦਰ ਦਾ ਆਪਣਾ ਹੀ ਰਿਕਾਰਡ ਤੋੜ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਦੇਸ਼ ਦੀ ਪ੍ਰਜਨਨ ਦਰ 2021 ਵਿੱਚ ਘੱਟ ਕੇ 0.81 ਰਹਿ ਗਈ ਹੈ। ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਸਾਲ ਪ੍ਰਜਨਨ ਦਰ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਗਿਰਾਵਟ ਆਵੇਗੀ। 1970 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਤੋਂ ਜਣਨ ਦਰਾਂ ਵਿੱਚ ਗਿਰਾਵਟ ਆ ਰਹੀ ਹੈ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਜਣਨ ਦਰ 4.53 ਸੀ। ਸਾਲ 2000 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਗਿਰਾਵਟ ਆਈ। 2018 ਵਿੱਚ ਜਣਨ ਦਰ ਇੱਕ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਤੋਂ ਘੱਟ ਸੀ। ਲਗਾਤਾਰ ਛੇ ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਗਿਰਾਵਟ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, 2021 ਵਿੱਚ ਜਣਨ ਦਰ ਘਟ ਕੇ ਸਿਰਫ਼ 0.81 ਰਹਿ ਗਈ। ਇਸ ਸਾਲ ਇਹ ਘੱਟ ਕੇ 0.8 ਤਕ ਆ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਆਬਾਦੀ ਵਾਧੇ ਦੀ ਰਫ਼ਤਾਰ ਹੈ
ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਮਹੀਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਗਏ ਨੈਸ਼ਨਲ ਫੈਮਿਲੀ ਹੈਲਥ ਸਰਵੇ (ਐੱਨ.ਐੱਫ.ਐੱਚ.ਐੱਸ.-5) ਦੇ ਪੰਜਵੇਂ ਗੇੜ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਕ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ ਪ੍ਰਜਨਨ ਦਰ 2.2 ਤੋਂ ਘੱਟ ਕੇ 2.0 ‘ਤੇ ਆ ਗਈ ਹੈ। ਇਹ ਆਬਾਦੀ ਨਿਯੰਤਰਣ ਉਪਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪ੍ਰਗਤੀ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਕੁੱਲ ਜਣਨ ਦਰ (ਟੀਐਫਆਰ), ਜੋ ਕਿ ਪ੍ਰਤੀ ਔਰਤ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਔਸਤ ਸੰਖਿਆ ਵਜੋਂ ਮਾਪੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਐੱਨ.ਐੱਫ.ਐੱਚ.ਐੱਸ.-4 ਅਤੇ ਐੱਨ.ਐੱਫ.ਐੱਚ.ਐੱਸ.-5 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ 2.2 ਤੋਂ 2.0 ਤਕ ਘੱਟ ਗਈ ਹੈ। ਸਿਰਫ ਪੰਜ ਰਾਜ ਅਜਿਹੇ ਹਨ ਜਿੱਥੇ ਜਣਨ ਦਰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਔਸਤ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ। ਇਹ ਰਾਜ ਬਿਹਾਰ (2.98), ਮੇਘਾਲਿਆ (2.91), ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ (2.35), ਝਾਰਖੰਡ (2.26) ਅਤੇ ਮਨੀਪੁਰ (2.17) ਹਨ।
ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਜਾਪਾਨ ਦੀ ਸਥਿਤੀ
ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਜਣਨ ਦਰ 1.66 ਅਤੇ ਜਾਪਾਨ ਵਿੱਚ 1.37 ਹੈ। ਜਣਨ ਦਰ ਪ੍ਰਜਨਣ ਸਾਲ ਦੌਰਾਨ ਇੱਕ ਔਰਤ ਦੁਆਰਾ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਔਸਤ ਸੰਖਿਆ ਹੈ। ਸਧਾਰਨ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ, ਜਿਸ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਗਰਭਵਤੀ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ, ਉਸ ਉਮਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰਜਨਨ ਸਾਲ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਔਸਤ ਔਰਤ ਦੇ ਪ੍ਰਜਨਨ ਸਾਲ 12 ਤੋਂ 51 ਸਾਲ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਨਿਊਯਾਰਕ-ਤਾਜ਼ਾ ਜਨਗਣਨਾ ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਦੱਖਣੀ ਕੋਰੀਆ ਨੇ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਘੱਟ ਪ੍ਰਜਨਨ ਦਰ ਦਾ ਆਪਣਾ ਹੀ ਰਿਕਾਰਡ ਤੋੜ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਦੇਸ਼ ਦੀ ਪ੍ਰਜਨਨ ਦਰ 2021 ਵਿੱਚ ਘੱਟ ਕੇ 0.81 ਰਹਿ ਗਈ ਹੈ। ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ ਹੈ ਕਿ ਇਸ ਸਾਲ ਪ੍ਰਜਨਨ ਦਰ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਗਿਰਾਵਟ ਆਵੇਗੀ। 1970 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਤੋਂ ਜਣਨ ਦਰਾਂ ਵਿੱਚ ਗਿਰਾਵਟ ਆ ਰਹੀ ਹੈ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਜਣਨ ਦਰ 4.53 ਸੀ। ਸਾਲ 2000 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਇਸ ਵਿੱਚ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਗਿਰਾਵਟ ਆਈ। 2018 ਵਿੱਚ ਜਣਨ ਦਰ ਇੱਕ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਤੋਂ ਘੱਟ ਸੀ। ਲਗਾਤਾਰ ਛੇ ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਗਿਰਾਵਟ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, 2021 ਵਿੱਚ ਜਣਨ ਦਰ ਘਟ ਕੇ ਸਿਰਫ਼ 0.81 ਰਹਿ ਗਈ। ਇਸ ਸਾਲ ਇਹ ਘੱਟ ਕੇ 0.8 ਤਕ ਆ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਆਬਾਦੀ ਵਾਧੇ ਦੀ ਰਫ਼ਤਾਰ ਹੈ
ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਮਹੀਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਜਾਰੀ ਕੀਤੇ ਗਏ ਨੈਸ਼ਨਲ ਫੈਮਿਲੀ ਹੈਲਥ ਸਰਵੇ (ਐੱਨ.ਐੱਫ.ਐੱਚ.ਐੱਸ.-5) ਦੇ ਪੰਜਵੇਂ ਗੇੜ ਦੀ ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਕ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ ਪ੍ਰਜਨਨ ਦਰ 2.2 ਤੋਂ ਘੱਟ ਕੇ 2.0 ‘ਤੇ ਆ ਗਈ ਹੈ। ਇਹ ਆਬਾਦੀ ਨਿਯੰਤਰਣ ਉਪਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪ੍ਰਗਤੀ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਕੁੱਲ ਜਣਨ ਦਰ (ਟੀਐਫਆਰ), ਜੋ ਕਿ ਪ੍ਰਤੀ ਔਰਤ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਔਸਤ ਸੰਖਿਆ ਵਜੋਂ ਮਾਪੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਐੱਨ.ਐੱਫ.ਐੱਚ.ਐੱਸ.-4 ਅਤੇ ਐੱਨ.ਐੱਫ.ਐੱਚ.ਐੱਸ.-5 ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ 2.2 ਤੋਂ 2.0 ਤਕ ਘੱਟ ਗਈ ਹੈ। ਸਿਰਫ ਪੰਜ ਰਾਜ ਅਜਿਹੇ ਹਨ ਜਿੱਥੇ ਜਣਨ ਦਰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਔਸਤ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ। ਇਹ ਰਾਜ ਬਿਹਾਰ (2.98), ਮੇਘਾਲਿਆ (2.91), ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ (2.35), ਝਾਰਖੰਡ (2.26) ਅਤੇ ਮਨੀਪੁਰ (2.17) ਹਨ।
ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਜਾਪਾਨ ਦੀ ਸਥਿਤੀ
ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਜਣਨ ਦਰ 1.66 ਅਤੇ ਜਾਪਾਨ ਵਿੱਚ 1.37 ਹੈ। ਜਣਨ ਦਰ ਪ੍ਰਜਨਣ ਸਾਲ ਦੌਰਾਨ ਇੱਕ ਔਰਤ ਦੁਆਰਾ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀ ਔਸਤ ਸੰਖਿਆ ਹੈ। ਸਧਾਰਨ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ, ਜਿਸ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਗਰਭਵਤੀ ਹੋ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ, ਉਸ ਉਮਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰਜਨਨ ਸਾਲ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਔਸਤ ਔਰਤ ਦੇ ਪ੍ਰਜਨਨ ਸਾਲ 12 ਤੋਂ 51 ਸਾਲ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
Comment here