ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ‘ਆਯੁਸ਼ ਮੰਤਰਾਲਾ’ ਕਰੇਗਾ ਕਰੋੜਾਂ ਦਾ ਨਿਵੇਸ਼

ਜੰਮੂ-ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਆਪਣੀ ਬਨਸਪਤੀ ਅਤੇ ਜੀਵ-ਜੰਤੂ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਜੰਮੂ ਦੇ ਚਿਕਿਤਸਕ ਅਤੇ ਹਰਬਲ ਪੌਦੇ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਆਮਦਨੀ ਦੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਰੋਤ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸ ਖੇਤਰ ਦੀ ਉੱਚੀ ਉਚਾਈ ਦੁਨੀਆ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਦੁਰਲੱਭ ਕਿਸਮਾਂ ਦੀਆਂ ਜੜੀ ਬੂਟੀਆਂ ਨੂੰ ਉਗਾਉਣ ਲਈ ਸਹੀ ਵਾਤਾਵਰਣ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਆਯੁਸ਼ ਮੰਤਰਾਲਾ ਇਸ ਕੇਂਦਰ ਸ਼ਾਸਤ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵ ਦੀ ਸੰਪੂਰਨ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੀ ਸਿਹਤ ਸੰਭਾਲ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕਈ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ’ਤੇ ਕੰਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਉਹ ਯੂਟੀ ਵਿੱਚ ਦੋ ਸਕੀਮਾਂ ਲਾਗੂ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ :
– ਜੰਗਲਾਂ ਵਿੱਚ ਚਿਕਿਤਸਕ ਪੌਦਿਆਂ ਦੀ ਸੰਭਾਲ
– ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਜੜੀ ਬੂਟੀਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਜੜੀ – ਬੂਟੀਆਂ ਦੇ ਬਾਗਾਂ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਕਰਨਾ।
ਹਰਬਲ ਪੌਦਿਆਂ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਕਰਨ ਦੇ ਫਾਇਦੇ
– ਇਹ ਧਰਤੀ ਦਾ ਫਿਰਦੌਸ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਚਿਕਿਤਸਕ ਪੌਦਿਆਂ ਦੀ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਹੈ
– ਵਿਭਿੰਨ ਖੇਤੀ-ਭੂਮੀ ਜਲਵਾਯੂ ਹਾਲਤਾਂ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ
– ਇਸ ਖ਼ੇਤਰ ਵਿਚ ਉੱਚ ਵਪਾਰਕ ਮੁੱਲ ਵਾਲੇ ਚਿਕਿਤਸਕ ਪੌਦਿਆਂ ਦੀ ਵਧੇਰੇ ਸੰਭਾਵਨਾ
– ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਕੀਮਤ ਦੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਉਪਯੋਗਤਾਵਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ
– ਸਭ ਤੋਂ ਘੱਟ ਪਾਵਰ ਟੈਰਿਫ ਸਿਸਟਮ
– ਸਰਕਾਰ ਨਿਵੇਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ ਜ਼ੋਨਲ ਛੋਟ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕਰੇਗੀ
– ਸੰਭਾਲ ਤਕਨੀਕਾਂ ਵਿਕਸਿਤ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸਰਕਾਰ ਅਤੇ ਗੈਰ ਸਰਕਾਰੀ ਸੰਗਠਨ ਸਹਾਇਤਾ ਮਿਲੇਗੀ
– 300 ਤੋਂ ਵੱਧ ਚਿਕਿਤਸਕ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ
– ਸਕੂਲ ਸਿੱਖਿਆ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਡਾਇਰੈਕਟੋਰੇਟ ਨੇ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਸਪਾਂਸਰ ਕੀਤੇ ਅਤੇ ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ ਮੈਡੀਸਨਲ ਪਲਾਂਟ ਬੋਰਡ ਦੁਆਰਾ ਸਿਫ਼ਾਰਿਸ਼ ਕੀਤੇ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚ 100 ਜੜੀ ਬੂਟੀਆਂ ਦੇ ਬਾਗ ਵੀ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਇੱਥੇ ਯੂਟੀ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਖੇਤਰਾਂ ਤੋਂ ਉੱਚ ਵਪਾਰਕ ਅਤੇ ਚਿਕਿਤਸਕ ਮੁੱਲ ਦੇ ਕੁਝ ਪੌਦੇ ਹਨ :
ੳ) ਬਾਰਾਮੂਲਾ -1 ਇਨੂਲਾ ਰੇਸਮੋਸਾ (ਪੁਸਕਰਮੂਲ), 2) ਪਿਕਰਰੋਹੀਜ਼ਾ ਕੁਰਰੋਆ (ਕੁਟਕੀ);
ਬ) ਬਾਂਦੀਪੋਰਾ -1)ਅਚੋਨਿਟੁਮ ਹੲਟੲਰੋਪਹੇਲਲੁਮ (ਅਟਿਸਹ), 2) ਅਰਨੇਬੀਆ ਬੇਂਥਾਮੀ (ਉਲਟੇ ਭੁਟਕੇਸ਼);
ਚ) ਗੈਂਡਰਬਲ -ਨੂੰ) ਰਿਅਮ ਇਮੋਡੀ (ਭਾਰਤੀ ਰੇਹਬਰਬ), 2) ਬਰਬੇਰਿਸ ਅਰਿਸਟਟਾ (ਦਾਰੂ ਹਲਦੀ);
ਦ) ਸ਼੍ਰੀਨਗਰ -1) ਵਿਓਲਾ ਓਡੋਰਾਟਾ (ਮਿੱਠਾ ਵਾਇਲੇਟ), 2) ਰਿਅਮ ਇਮੋਡੀ (ਭਾਰਤੀ ਰੇਹੜੀ);
ੲ) ਪੁਲਵਾਮਾ/ਸ਼ੋਪੀਅਨ -1) ਪੋਡੋਫਿਲਮ ਹੈਕਸਾਂਡਰਮ (ਬੰਕਾਕਰੀ), 2) ਪਿਕਰੋਰਿਜ਼ਾ ਕੁਰੋਆ (ਕੁਟਕੀ), 3) ਕ੍ਰੋਕਸ ਸੈਟੀਵਸ (ਕੇਸਰ);
ਡ) ਅਨੰਤਨਾਗ/ਕੁਲਗਾਮ -1) ਵਿਓਲਾ ਓਡੋਰਾਟਾ (ਸਵੀਟ ਵਾਇਲੇਟ), 2) ਪਿਕਰੋਰਿਜ਼ਾ ਕੁਰਰੋਆ (ਕੁਟਕੀ), 3) ਪੋਡੋਫਿਲਮ ਹੈਕਸਾਂਡਰਮ (ਬਨਵਾਨਗੁਨ);
ਗ) ਕੁਪਵਾੜਾ -1) ਸੌਸੇਰੀਆ ਕੋਸਟਸ (ਕੁਠ), 2) ਟੈਕਸਸ ਬਕਾਟਾ (ਯੂ);
ਹ) ਜੰਮੂ/ਊਧਮਪੁਰ/ਰਿਆਸੀ -1) ਐਲੋਵੇਰਾ, 2) ਸਰਪਗੰਧਾ, 3) ਗਿਲੋ, 3) ਹਰੜ; 4) ਕਠੂਆ/ਸਾਂਬਾ -5) ਅਸ਼ਵਗੰਧਾ, 6) ਐਲੋਵੇਰਾ, 7) ਆਂਵਲਾ, 8) ਟਰਮੀਨਲੀਆ ਬੇਲੇਰਿਕਾ (ਬਹੇਡਾ);
ਜ) ਡੋਡਾ/ਰਾਮਬਨ/ਕਿਸ਼ਤਵਾੜ -1) ਪੋਸ਼ਕਰਮੂਲ, 2) ਪਿਕਰੋਰਿਜ਼ਾ ਕੁਰੋਆ (ਕੁਟਕੀ), 3) ਸਵੇਰਤੀਆ ਚਿਰੈਤਾ (ਚਿਰੈਤਾ), 4) ਸੌਸੇਰੀਆ ਕੌਸਟਸ (ਕੁਠ), 5) ਪੋਡੋਫਿਲਮ ਹੈਕਜ਼ੈਂਡਰਮ (ਬੰਕਾਕਰੀ), 6) ਰਿਅਮ ਇਨ ਇਮੋਡੀ ਰੁਬਰਬ)
ਇਸ ਯੋਜਨਾ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਅਤੇ ਮੁੱਲ ਨੂੰ ਹੋਰ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਬਣਾਉਣ ਲਈ, ਡੋਡਾ ਜ਼ਿਲੇ ਦੇ ਬਦਰਵਾਹ ਵਿਖੇ 100 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦਾ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ’ਦ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ ਹਾਈ ਅਲਟੀਟਿਊਡ ਮੈਡੀਸਨਲ ਪਲਾਂਟਸ’ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਭਦਰਵਾਹ ਵਿਖੇ ਚਿਕਿਤਸਕ ਪੌਦਿਆਂ ਲਈ ਵਾਢੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਵਧੀਆ ਕੀਮਤ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕਰਨ ਲਈ ਜੜੀ-ਬੂਟੀਆਂ ਦੇ ਕੱਚੇ ਮਾਲ ਨੂੰ ਸੁਕਾਉਣ, ਛਾਂਟਣ, ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ, ਪ੍ਰਮਾਣੀਕਰਣ, ਪੈਕਿੰਗ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਸਟੋਰੇਜ ਦੀਆਂ ਸਹੂਲਤਾਂ ਹੋਣਗੀਆਂ। ਮੰਤਰਾਲਾ ਕਿਸਾਨਾਂ ਅਤੇ ਸੰਸਥਾਵਾਂ, ਮਾਈਕ੍ਰੋ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਯੂਨਿਟਾਂ, ਮੰਡੀਆਂ ਅਤੇ ਬੀਜਾਂ ਲਈ ਸਟੋਰੇਜ ਗੋਦਾਮਾਂ ਨੂੰ ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਾਲੇ ਬੀਜ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾਉਣ ਲਈ ਬੀਜ ਜਰਮਪਲਾਜ਼ਮ ਕੇਂਦਰ ਵੀ ਵਿਕਸਤ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸਮਾਜਿਕ ਆਰਥਿਕ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣਾ ਹੈ।
ਆਈਆਈਆਈਐਮ ਜੇਕੇ, ਐਸਕੇਯੂਏਐਸਟੀ, ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ (ਬੋਟਨੀ ਅਤੇ ਬਾਇਓਟੈਕਨਾਲੋਜੀ ਵਿਭਾਗ), ਸਟੇਟ ਫਾਰੈਸਟ ਰਿਸਰਚ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ, ਅਤੇ ਡਰੱਗ ਟੈਸਟਿੰਗ ਪ੍ਰਯੋਗਸ਼ਾਲਾ ਦੁਆਰਾ ਉੱਚ ਮੁੱਲ ਦੀ ਖੁਸ਼ਬੂਦਾਰ ਲੈਵੇਂਡਰ, ਟਾਲ ਮੈਰੀਗੋਲਡ, ਲੈਮਨ ਗ੍ਰਾਸ, ਪੇਪਰਮਿੰਟ, ਗੁਲਾਬ ਅਤੇ ਜਾਵਾ ਸਿਟਰੋਨੇਲਾ ਨੂੰ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨ ਲਈ ਮਜ਼ਬੂਤ ਸਹਾਇਕ ਢਾਂਚਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਬਾਹਰੀ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਨਿਵੇਸ਼ ਦੇ ਮੌਕੇ ਕਾਫ਼ੀ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਕਿ. ਇਨ੍ਹਾਂ ਪੌਦਿਆਂ ਦੀ ਮਾਰਕੀਟਿੰਗ, 20 ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਪ੍ਰੋਸੈਸਿੰਗ ਅਤੇ ਵੈਲਯੂ ਐਡੀਸ਼ਨ ਯੂਨਿਟਾਂ ਵਿੱਚ, ਹਰਬਲ ਨਿਰਮਾਣ ਯੂਨਿਟਾਂ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਵਿੱਚ; ਅਤੇ ਹਰਬਲ ਟੂਰਿਜ਼ਮ ਵਿੱਚ।
ਆਯੁਸ਼ ਮੰਤਰਾਲਾ 94 ਆਯੂਸ਼ ਯੂਨਿਟਾਂ, 659 ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਹੈਲਥ ਸੈਂਟਰ, ਆਯੁਰਵੈਦਿਕ ਡਿਸਪੈਂਸਰੀਆਂ, 284 ਯੂਨਾਨੀ ਡਿਸਪੈਂਸਰੀਆਂ, 2 ਆਯੁਰਵੈਦਿਕ ਹਸਪਤਾਲ, ਅਤੇ 2 ਯੂਨਾਨੀ ਹਸਪਤਾਲ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਬਹਾਲ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਦਿੱਤੀ ਹੈ: ਅਖੂਰ ਜੰਮੂ ਵਿਖੇ ਇੱਕ ਆਯੁਰਵੈਦਿਕ ਮੈਡੀਕਲ ਕਾਲਜ (16.19 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ), ਗੰਦਰਬਲ ਕਸ਼ਮੀਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਰਕਾਰੀ ਯੂਨਾਨੀ ਮੈਡੀਕਲ ਕਾਲਜ ਅਤੇ ਹਸਪਤਾਲ (32.50 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ), ਅਤੇ ਕੁਪਵਾੜਾ, ਕੁਲਗਾਮ, ਕਿਸ਼ਤਵਾੜ ਵਿੱਚ 50 ਬਿਸਤਰਿਆਂ ਵਾਲੇ ਏਕੀਕ੍ਰਿਤ ਆਯੂਸ਼ ਹਸਪਤਾਲ, ਕਠੂਆ ਅਤੇ ਸਾਂਬਾ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਜੰਮੂ ਦੇ ਕਟੜਾ, ਪਟਨੀਟੋਪ, ਅਤੇ ਮਾਨਸਰ ਖੇਤਰ, ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਪਹਿਲਗਾਮ, ਗੁਲਮਰਗ ਅਤੇ ਸੋਨਮਰਗ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਛੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਆਯੂਸ਼ ਤੰਦਰੁਸਤੀ ਕੇਂਦਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਜੇਕੇ ਨੂੰ ਮੈਡੀਕਲ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਸਥਾਨ ਵਜੋਂ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਰਨਾ ਹੈ।
ਜੰਮੂ-ਕਸ਼ਮੀਰ ਲਈ ਕੇਂਦਰ ਦਾ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਇੱਕ ਸੰਪੂਰਨ ਤੰਦਰੁਸਤੀ ਮਾਡਲ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਭਾਰਤੀ ਦਵਾਈ ਬਾਰੇ ਸੂਚਿਤ ਵਿਕਲਪ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਉਹ ਆਧੁਨਿਕ ਦਵਾਈਆਂ ’ਤੇ ਇੰਡ ਦੀ ਨਿਰਭਰਤਾ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਰਵਾਇਤੀ ਉਪਚਾਰ ਦੁਆਰਾ ਬਿਹਤਰ ਸਿਹਤ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ’ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਿਤ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ।