ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ- ਯੂਕਰੇਨ ਉੱਪਰ ਰੂਸ ਦੇ ਲਗਾਤਾਰ ਵੱਧ ਰਹੇ ਹਮਲਿਆਂ ਦੇ ਚੱਲਦੇ ਅਲਗ-ਅਲਗ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਇੱਕਠੇ ਹੋ ਕੇ ਰੂਸ ਖਿਲਾਫ ਮਤੇ ਪਾਸ ਕਰ ਉਸ ਉਪਰ ਰੋਕ ਲਗਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਕਈ ਦੇਸ਼ ਖੁੱਲ੍ਹ ਕੇ ਯੂਕਰੇਨ ਦਾ ਸਮਰੱਥਨ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸ ਸੰਕਟ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ, ਭਾਰਤ ‘ਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਅਤੇ ਰੂਸ ਦੋਵਾਂ ਦੇ ਸਮਰਥਨ ਦਾ ਦਬਾਅ ਹੈ। ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰੀਸ਼ਦ ਵਿੱਚ ਰੂਸ ਦੀ ਨਿੰਦਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਮਤੇ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਰੁਖ ਦਾ ਹਰ ਕੋਈ ਇੰਤਜ਼ਾਰ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਭਾਰਤ ਵੋਟਿੰਗ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰਿਹਾ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਰੂਸ ਦਾ ਅਸਿੱਧਾ ਸਮਰਥਨ ਕਿਹਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਆਖਿਰ ਅਜਿਹਾ ਕੀ ਹੈ ਕਿ ਭਾਰਤ ਲਈ ਰੂਸ ਨੂੰ ਇੰਨਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਸਲ ਵਿਚ ਭਾਰਤ ਹਥਿਆਰਾਂ ਲਈ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਰੂਸ ‘ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਅਮਰੀਕਾ ਨਾਲ ਵਪਾਰ ਵੀ ਵਧ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਰੂਸ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹੈ।
ਰੂਸ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹਥਿਆਰ ਸਪਲਾਈ ਕਰਦਾ ਹੈ
ਸਟਾਕਹੋਮ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਪੀਸ ਰਿਸਰਚ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਰੂਸ ਤਿੰਨ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਹਥਿਆਰ ਵੇਚਣ ਵਿੱਚ ਸਿਖਰ ‘ਤੇ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਅੰਕੜੇ ਇਹ ਵੀ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਹਥਿਆਰਾਂ ਲਈ ਰੂਸ ‘ਤੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਨਿਰਭਰਤਾ ਲਗਾਤਾਰ ਘੱਟ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਅਹਿਮ ਕਾਰਨ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਪਿਛਲੇ 15 ਸਾਲਾਂ ‘ਚ ਭਾਰਤ ਨੇ ਵੀ ਹਥਿਆਰ ਖਰੀਦਣ ਲਈ ਦੂਜੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦਾ ਰੁਖ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਨੇ ਰੱਖਿਆ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਹੋਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਲਈ ਅਮਰੀਕਾ, ਫਰਾਂਸ ਅਤੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨਾਲ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਖਰੀਦ ਵਧਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਘੱਟ ਲਾਗਤ ਅਤੇ ਪਹੁੰਚਯੋਗ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੇ ਤਬਾਦਲੇ ਦੁਆਰਾ ਰੂਸ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੋਈ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਅੰਕੜੇ ਇਹ ਵੀ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਹਥਿਆਰਾਂ ਲਈ ਰੂਸ ‘ਤੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਨਿਰਭਰਤਾ ਲਗਾਤਾਰ ਘੱਟ ਰਹੀ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਅਹਿਮ ਕਾਰਨ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਪਿਛਲੇ 15 ਸਾਲਾਂ ‘ਚ ਭਾਰਤ ਨੇ ਵੀ ਹਥਿਆਰ ਖਰੀਦਣ ਲਈ ਦੂਜੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦਾ ਰੁਖ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਨੇ ਰੱਖਿਆ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਹੋਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਲਈ ਅਮਰੀਕਾ, ਫਰਾਂਸ ਅਤੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਨਾਲ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਖਰੀਦ ਵਧਾ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਘੱਟ ਲਾਗਤ ਅਤੇ ਪਹੁੰਚਯੋਗ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਦੇ ਤਬਾਦਲੇ ਦੁਆਰਾ ਰੂਸ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੋਈ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਦੇ ਗੁਆਂਢੀ ਚੀਨ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵੀ ਰੂਸ ਨਾਲ ਦੋਸਤੀ ਬਣਾਈ ਰੱਖਣ ਦਾ ਵੱਡਾ ਕਾਰਨ ਹਨ। ਚੀਨ ਦੀਆਂ ਤਾਨਾਸ਼ਾਹੀ ਨੀਤੀਆਂ ਤੋਂ ਹਰ ਕੋਈ ਜਾਣੂ ਹੈ। ਯੂਕਰੇਨ ਮਾਮਲੇ ‘ਚ ਚੀਨ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੋਵੇਂ ਹੀ ਰੂਸ ਦੇ ਨਾਲ ਖੜ੍ਹੇ ਨਜ਼ਰ ਆ ਰਹੇ ਹਨ। ਅਜਿਹੇ ‘ਚ ਭਾਰਤ ਲਈ ਮਾਸਕੋ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਰੱਖਣਾ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਅਮਰੀਕਾ ਨਾਲ ਸਬੰਧਾਂ ‘ਚ ਚੀਨ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਹੋਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਲਈ ਰੂਸ ਦੀ ਬਣੀ ਐੱਸ-400 ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
Comment here