ਚੀਨ-ਪਾਕਿ ਦੋਸਤੀ ‘ਚ ਤਰੇੜ- ਸੀ ਪੀ ਈ ਸੀ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਨੇ ਉਲਝਾਇਆ ਇਮਰਾਨ

ਇਸਲਾਮਾਬਾਦ- ਚੀਨ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਦੋਸਤੀ ਵਿੱਚ ਦਰਾਰ ਹੁਣ ਖੁੱਲ੍ਹ ਕੇ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਰਹੀ ਹੈ। ਬੇਸ਼ੱਕ ਦੋਵੇਂ ਦੇਸ਼ ਇਸ ਸੱਚਾਈ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਚ ਰਹੇ ਹਨ ਪਰ ਕਈ ਮੌਕਿਆਂ ‘ਤੇ ਦੋਵਾਂ ਵਿਚਾਲੇ ਵਧ ਰਹੇ ਪਾੜੇ ਦਾ ਸੱਚ ਸਾਹਮਣੇ ਆ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਕ ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਕ ਚੀਨ ਦੇ ਹੱਥੋਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਜ਼ਲੀਲ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਹ ਅਪਮਾਨ ਚੀਨ-ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਆਰਥਿਕ ਗਲਿਆਰਾ (CPEC) ਅਤੇ ਚਾਈਨਾ ਮੋਬਾਈਲ ਪਾਕਿਸਤਾਨ (CMPAK) ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਦੂਰਸੰਚਾਰ ਟਾਵਰਾਂ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿਚ ਦੇਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਜ਼ਰਾਈਲੀ ਪੱਤਰਕਾਰ ਸਰਜੀਓ ਰਾਸਟੇਲੀ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਦੋਸਤੀ ਦੀ ਦਰਾਰ “ਪਹਾੜਾਂ ਤੋਂ ਉੱਚੀ” ਅਤੇ “ਸਮੁੰਦਰ ਤੋਂ ਡੂੰਘੀ” ਹੈ। ਸੇਰਜੀਓ ਨੇ ਟਾਈਮਜ਼ ਆਫ਼ ਇਜ਼ਰਾਈਲ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਹੈ, ‘ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਸ਼ਿਨਜਿਆਂਗ ਵਿੱਚ ਕਸ਼ਗਰ ਤੋਂ ਗਵਾਦਰ ਤੱਕ ਬਣਾਏ ਜਾ ਰਹੇ 62 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਦੇ ਆਰਥਿਕ ਗਲਿਆਰੇ (CPEC) ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਬਹੁਤ ਖੁਸ਼ ਦਿਖਾਈ ਦਿੱਤਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਇੱਥੋਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਖੁਸ਼ਹਾਲੀ ਅਤੇ ਪੈਸਾ ਲਿਆਏਗਾ ਅਤੇ ਇਹ CPEC ਗਰਦਨ ਬਣ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ. ਜਿਸ ਦਿਨ ਤੋਂ ਇਹ ਸਮਝੌਤਾ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਉਸ ਦਿਨ ਤੋਂ ਇਸ ‘ਤੇ ਸਵਾਲ ਉਠਾਏ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪਾਰਦਰਸ਼ਤਾ ਦੀ ਘਾਟ, ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਕਰਜ਼ੇ ਦੀਆਂ ਸ਼ਰਤਾਂ ਨੂੰ ਲੁਕਾਉਣਾ, ਚੀਨੀ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦਾ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ‘ਚ ਆਉਣਾ, ਕਰਜ਼ੇ ਦਾ ਵਧਦਾ ਬੋਝ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਸੀਪੀਈਸੀ ਤੋਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਲਈ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਮੁਸੀਬਤਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਬਹੁਤ ਲੰਬੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਮਿਸਾਲ ਹੁਣੇ ਦੀ ਇੱਕ ਘਟਨਾ ਹੈ। ਚੀਨੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਇਸ ਸਾਲ 14 ਜੁਲਾਈ ਨੂੰ ਬੰਬ ਧਮਾਕੇ ਵਿੱਚ ਮਾਰੇ ਗਏ ਚੀਨੀ ਕਾਮਿਆਂ ਅਤੇ ਇੰਜੀਨੀਅਰਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨੂੰ 38 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਦਾ ਮੁਆਵਜ਼ਾ ਦੇਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਹੈ। ਸਰਜੀਓ ਨੇ ਮੀਡੀਆ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਨਾਲ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸ਼ਾਂਤ ਉੱਤਰੀ ਵਜ਼ੀਰਿਸਤਾਨ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਚਾਈਨਾ ਕੈਪੀਟਲ ਮੋਬਾਈਲ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਇੱਕ ਦੂਰਸੰਚਾਰ ਟਾਵਰ ਨੂੰ ਵਿਸਫੋਟਕਾਂ ਨਾਲ ਨਸ਼ਟ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਸਥਿਤ ਮੋਬਾਈਲ ਡਾਟਾ ਨੈੱਟਵਰਕ ਆਪਰੇਟਰ ਹੁਣ ਜ਼ੋਂਗ ਦੇ ਨਾਂ ਹੇਠ ਆਪਣਾ ਕਾਰੋਬਾਰ ਚਲਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਸਰਜੀਓ ਨੇ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਗਲੇ ਦੁਆਲੇ ਪਏ ਆਰਥਿਕ ਬੋਝ ਦੀ ਫਾਹੀ ਦਿਨੋ-ਦਿਨ ਤੰਗ ਹੁੰਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।ਕਿਹਾ ਕਿ ਸੁਰੱਖਿਆ ਚਿੰਤਾਵਾਂ ਅਤੇ ਨਿਵੇਸ਼ ‘ਤੇ ਵਾਪਸੀ ਵਿੱਚ ਦੇਰੀ ਕਾਰਨ ਚੀਨ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਵੱਡੇ ਨਿਵੇਸ਼ ਤੋਂ ਬਚ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਚੀਨ ਨੇ ਅਜੇ ਤੱਕ ਤਿੰਨ ਵੱਡੇ ਹਾਈਵੇ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਲਈ ਫੰਡਿੰਗ ਨੂੰ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੇਰੀ ਦਾ ਮਤਲਬ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਲਈ ਲਾਗਤ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਹੈ। ਪਰ ਚੀਨੀ ਸਰਕਾਰ ਪਿਛਲੇ ਤਿੰਨ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਦੇ ਦੋਸ਼ਾਂ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦੇ ਕੇ ਅੱਗੇ ਨਹੀਂ ਵਧ ਰਹੀ ਹੈ। ਉਸ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸਹੀ ਸਮਾਂ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਇਹ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸ ਦਾ ਹਰ ਸਮੇਂ ਦਾ ਦੋਸਤ ਚੀਨ ਸਿਰਫ਼ ਅਤੇ ਸਿਰਫ਼ ਆਪਣੇ ਰਣਨੀਤਕ ਟੀਚਿਆਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਇਸ ਦਾ ਫਾਇਦਾ ਉਠਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।