ਚੀਨ ਦੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਡਗਮਗਾਈ, ਭਾਰਤ ਸਮੇਤ ਹੋਰ ਦੇਸ਼ ਹੋ ਸਕਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ

ਬੀਜਿੰਗ-ਹੁਣੇ ਜਿਹੇ ਚੀਨ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹੌਲੀ ਆਰਥਿਕ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਚੀਨ ਦੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਦੇ ਉਤਰਾਅ-ਚੜ੍ਹਾਅ ਦਾ ਅਸਰ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ ’ਤੇ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਇਸ ਤੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਵਿਸ਼ਵ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, 1979 ਵਿੱਚ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਵਪਾਰ ਅਤੇ ਨਿਵੇਸ਼ ਅਤੇ ਫ੍ਰੀ-ਮਾਰਕੀਟ ਸੁਧਾਰਾਂ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, 2018 ਤੋਂ ਔਸਤਨ 9.5 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਦੀ ਅਸਲ ਸਾਲਾਨਾ ਕੁੱਲ ਘਰੇਲੂ ਉਤਪਾਦ (ਜੀ.ਡੀ.ਪੀ.) ਵਾਧੇ ਦੇ ਨਾਲ, ਇਹ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਧ ਰਹੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਬੈਂਕ ਇਹ ‘‘ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਇੰਨੀ ਵੱਡੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਦੁਆਰਾ ਸਭ ਤੋਂ ਤੇਜ਼ ਨਿਰੰਤਰ ਵਿਸਥਾਰ” ਸੀ।
ਇੱਕ ਰਿਪੋਰਟ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਚੀਨ ਨੇ ਹਰ ਅੱਠ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਔਸਤ ਜੀਡੀਪੀ ਨੂੰ ਚਾਰ ਗੁਣਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਅੰਦਾਜ਼ਨ 800 ਮਿਲੀਅਨ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਗਰੀਬੀ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਕੱਢਿਆ ਹੈ। ਦੇਸ਼ ਨੇ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ, ਉਤਪਾਦਕ, ਵਪਾਰਕ ਵਪਾਰਕ ਅਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਮੁਦਰਾ ਭੰਡਾਰ (ਖਰੀਦਣ ਸ਼ਕਤੀ ਸਮਾਨਤਾ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ) ਦੇ ਧਾਰਕ ਵਜੋਂ ਵੀ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ ਨੂੰ ਪਛਾੜ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ, ਚੀਨ ਅਮਰੀਕਾ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਵਪਾਰਕ ਭਾਈਵਾਲ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਵਪਾਰਕ ਭਾਈਵਾਲ, ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਆਯਾਤ ਸਰੋਤ ਅਤੇ ਤੀਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਅਮਰੀਕੀ ਨਿਰਯਾਤ ਬਾਜ਼ਾਰ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ।
ਚੀਨ ਦੀ ਜੀਡੀਪੀ ਦਰ ਨਾਟਕੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਘਟੀ 
ਚੀਨ ਅਮਰੀਕੀ ਖਜ਼ਾਨਾ ਬਾਂਡਾਂ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਧਾਰਕ ਵੀ ਹੈ, ਜੋ ਹੋਰ ਸੰਘੀ ਕਰਜ਼ੇ ਦਾ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਵਿਆਜ ਦਰਾਂ ਨੂੰ ਘੱਟ ਰੱਖਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਬੇਸ਼ੱਕ, ਚੀਨ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਪਰਿਪੱਕ ਹੋ ਗਈ ਹੈ ਪਰ ਇਸਦੀ ਅਸਲ ਜੀਡੀਪੀ ਦਰ ਨਾਟਕੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਹੌਲੀ ਹੋ ਗਈ ਹੈ।ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਜੀਡੀਪੀ ਦੇ ਅੰਕੜੇ ਇੱਕ ਵਾਰ ਫਿਰ ਸਾਹਮਣੇ ਆਏ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਅੰਕੜਿਆਂ ਮੁਤਾਬਕ ਚੀਨ ਦਾ ਜੀਡੀਪੀ ਕਾਫੀ ਹੇਠਾਂ ਚਲਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਜੀਡੀਪੀ ਦਰ 2007 ਵਿੱਚ 14.2% ਤੋਂ ਵੱਧ ਕੇ 2018 ਵਿੱਚ 6.6% ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮੁਦਰਾ ਫੰਡ (ਆਈਐਮਐਫ) ਨੇ 2024 ਤੱਕ 5.5 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਦੇ ਵਾਧੇ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ ਲਗਾਇਆ ਹੈ।
ਚੀਨੀ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹੌਲੀ ਆਰਥਿਕ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤਾ
ਚੀਨ ਨੇ ਮੰਨਿਆ ਹੈ ਕਿ ਉਸਨੂੰ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਵਿਕਾਸ ਮਾਡਲ ਅਪਣਾਉਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਹੈ ਜੋ ਆਰਥਿਕ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਚਲਾਉਣ ਲਈ ਨਿਸ਼ਚਿਤ ਨਿਵੇਸ਼ ਅਤੇ ਨਿਰਯਾਤ ’ਤੇ ਘੱਟ ਅਤੇ ਨਿੱਜੀ ਖਪਤ, ਸੇਵਾਵਾਂ ਅਤੇ ਨਵੀਨਤਾ ’ਤੇ ਜ਼ਿਆਦਾ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਉਂਝ, ਕੋਰੋਨਾ ਦੇ ਸਮੇਂ ਚੀਨ ਦੀ ਜੀਡੀਪੀ ਮਾਈਨਸ ’ਤੇ ਚਲੀ ਗਈ ਸੀ।
ਚੀਨ ਦਾ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਵੱਖਰਾ 
2020 ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਤਿਮਾਹੀ ਵਿੱਚ, ਜੀਡੀਪੀ ਘਟ ਕੇ 6.8 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਜਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ ਅਪ੍ਰੈਲ ਤੋਂ ਮਾਰਚ ਤੱਕ ਚੱਲਦਾ ਹੈ, ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਵਿੱਤੀ ਸਾਲ ਜਨਵਰੀ ਤੋਂ ਦਸੰਬਰ ਤੱਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਚੀਨ 2020 ਦੀ ਅਗਲੀ ਤਿਮਾਹੀ ਵਿੱਚ ਜੀਡੀਪੀ ਦਰ 3.2 ਤੋਂ 6.5 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਤੱਕ ਰਹੀ।ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸਾਲ 2021 ’ਚ ਪਹਿਲੀ ਤਿਮਾਹੀ ’ਚ ਚੀਨ ਦੀ ਘਧਫ ’ਚ ਵੱਡਾ ਸੁਧਾਰ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਇਹ ਘਧਫ 18.3 ਫੀਸਦੀ ’ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਗਿਆ, ਪਰ ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੂਜੀ ਤਿਮਾਹੀ ’ਚ 7.9 ਫੀਸਦੀ ਅਤੇ ਤੀਜੀ ਤਿਮਾਹੀ ’ਚ ਘਧਫ ਸਿਰਫ 4.9 ਫੀਸਦੀ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਜੋ ਕਿ ਸੰਕਟ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਹੈ।
ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਜੀਡੀਪੀ ਦਰ ਵਿੱਚ ਗਿਰਾਵਟ ਦੇ ਕਾਰਨ
ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਘਟ ਰਹੀ ਜੀਡੀਪੀ ਦਰ ਦੇ ਕਈ ਕਾਰਨ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਦਯੋਗਿਕ ਉਤਪਾਦਨ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਇਸ ਵਾਰ ਉਦਯੋਗਿਕ ਉਤਪਾਦਨ ’ਚ ਭਾਰੀ ਗਿਰਾਵਟ ਆਈ ਹੈ ਅਤੇ ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਇਹ 4-4.5 ਫੀਸਦੀ ਤੱਕ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਪਰ ਇਹ 3.1 ਫੀਸਦੀ ਤੱਕ ਚਲਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਜੀਡੀਪੀ ’ਤੇ ਵੀ ਬਹੁਤ ਅਸਰ ਪਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਈਂਧਨ ਦੀ ਕਿੱਲਤ, ਗਲੋਬਲ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ, ਚੀਨ ਵਿਚ ਰੀਅਲ ਅਸਟੇਟ ਕਾਰੋਬਾਰੀ ਸੰਕਟ ਦੇ ਕਾਰਨ ਜੀਡੀਪੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਨਾਲ ਹੀ, ਨਵੇਂ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਵਿੱਚ ਘੱਟ ਨਿਵੇਸ਼ ਅਤੇ ਬਿਜਲੀ ਕੱਟਾਂ ਆਦਿ ਕਾਰਨ ਜੀਡੀਪੀ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਈ ਹੈ।
ਬਿਜਲੀ ਸੰਕਟ ਨੇ ਚੀਨ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਨੂੰ ਵੱਡਾ ਝਟਕਾ ਦਿੱਤਾ 
ਬਿਜਲੀ ਸੰਕਟ ਨੇ ਚੀਨ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਨੂੰ ਵੱਡਾ ਝਟਕਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਰੀਅਲ ਅਸਟੇਟ ’ਚ ਆਈ ਮੰਦੀ ਨੇ ਵੀ ਚੀਨ ’ਤੇ ਭਾਰੀ ਬੋਝ ਪਾਇਆ ਹੈ। ਸਤੰਬਰ 2021 ਨੂੰ ਖਤਮ ਹੋਈ ਤਿਮਾਹੀ ’ਚ ਚੀਨ ਦੀ ਜੀਡੀਪੀ ਵਿਕਾਸ ਦਰ ਘਟ ਕੇ 4.9 ਫੀਸਦੀ ’ਤੇ ਆ ਗਈ ਹੈ। ਤੁਹਾਨੂੰ ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਇਸ ਸਾਲ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਕੁਝ ਮਹੀਨਿਆਂ ’ਚ ਚੀਨ ਦੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਧੀ ਸੀ ਪਰ ਹੁਣ ਰੀਅਲ ਅਸਟੇਟ ਬਾਜ਼ਾਰ ’ਚ ਗਿਰਾਵਟ, ਬਿਜਲੀ ਸੰਕਟ ਅਤੇ ਖਪਤਕਾਰਾਂ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਚੀਨ ਦੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਸੁਸਤ ਹੋ ਰਹੀ ਹੈ।
ਭਾਰਤ ’ਤੇ ਚੀਨ ਦੇ ਜੀਡੀਪੀ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ
ਦਰਅਸਲ, ਜੇਕਰ ਚੀਨ ਦੀ ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਹੇਠਾਂ ਚਲੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਇਸ ਦਾ ਅਸਰ ਭਾਰਤ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਕਈ ਦੇਸ਼ਾਂ ’ਤੇ ਵੀ ਪਵੇਗਾ, ਯਾਨੀ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਰਿਕਵਰੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਹਾਲ ਹੀ ’ਚ ਚੀਨ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿਚਾਲੇ ਵਪਾਰ 50 ਫੀਸਦੀ ਵਧਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਚੀਨ ਤੋਂ ਬਰਾਮਦ ’ਚ ਭਾਰਤ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਪਰ ਹੈ। ਯਾਨੀ ਚੀਨ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਨਿਵੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਥੋਂ ਵਪਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ।