ਕਿਉਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਜਾਨ ਖ਼ਤਰੇ ‘ਚ ਪਾ ਕੇ ਯੂਰਪ ਵੱਲ ਘੱਤ ਰਹੇ ਵਹੀਰਾਂ ?

// ਵਿਸ਼ੇਸ ਰਿਪੋਰਟ //
ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਤੇ ਆਰਥਿਕ ਮੰਦੀ ਨਾਲ ਜੂਝ ਰਹੇ ਨਾਗਰਿਕ ਬਿਹਤਰ ਭਵਿੱਖ ਦੀ ਆਸ ਵਿਚ ਦੇਸ਼ ਛੱਡ ਰਹੇ ਹਨ। ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਯੂਰਪ ਵਿਚ ਕੰਮ ਦੀ ਭਾਲ ਲਈ ਲੀਬੀਆ ਦਾ ਰਸਤਾ ਅਪਣਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਿਸ਼ਤੀ ਯਾਤਰਾ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੇ ਖਤਰਿਆਂ ਨੂੰ ਉਦੋਂ ਉਜਾਗਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਜਦੋਂ ਜੂਨ ਵਿੱਚ ਗ੍ਰੀਸ ਨੇੜੇ ਯਾਤਰੀਆਂ ਨਾਲ ਭਰਿਆ ਜਹਾਜ਼ ਡੁੱਬ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿਚ ਲੋਕ ਮਾਰੇ ਗਏ ਸਨ। ਇਸ ਸਾਲ ਲੀਬੀਆ ਅਤੇ ਮਿਸਰ ਲਈ ਗਏ ਲਗਭਗ 13,000 ਪਾਕਿਸਤਾਨੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਵਾਪਸ ਨਹੀਂ ਪਰਤੇ – ਜਿਹਨਾਂ ਵਿਚ ਦੋ ਅਲ੍ਹੜ ਉਮਰ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
ਬੀਬੀਸੀ ਵੱਲੋਂ ਜਾਰੀ ਇਕ ਰਿਪੋਰਟ ਮੁਤਾਬਕ ਪੰਜਾਬ ਸੂਬੇ ਦੇ ਪੁਲਸ ਸਟੇਸ਼ਨ ‘ਤੇ ਤਾਪਮਾਨ 35C (95F), ਨਮੀ ਵਾਲਾ ਅਤੇ ਸਥਿਰ ਸੀ। ਇੱਥੇ ਇੱਕ ਛੋਟੇ ਸੈੱਲ ਵਿਚ 16 ਆਦਮੀ ਸੀਮਿੰਟ ਦੇ ਫਰਸ਼ ‘ਤੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਬੈਠੇ ਹੋਏ ਸਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰੇ ਵਿਅਕਤੀਆਂ ‘ਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਤਸਕਰੀ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਦਾ ਦੋਸ਼ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਲੀਬੀਆ ਛੱਡਣ ਵਾਲੇ ਅਤੇ 14 ਜੂਨ ਨੂੰ ਗ੍ਰੀਸ ਵਿਚ ਡੁੱਬਣ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਵਾਸੀ ਜਹਾਜ਼ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਸਨ। ਤਕਰੀਬਨ 300 ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਲਾਪਤਾ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਾਰੇ ਜਾਣ ਦਾ ਖਦਸ਼ਾ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਵਿਚ ਅਲ੍ਹੜ ਉਮਰ ਦਾ ਫਰਹਾਦ (15) ਅਤੇ ਤੌਹੀਦ (18) ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
ਇਕ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਸ਼ਖ਼ਸ ਨੇ ਬੀਬੀਸੀ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਹੈ। ਅਰਥਵਿਵਸਥਾ ਦੇ ਢਹਿ-ਢੇਰੀ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਲ ਮਹਿੰਗਾਈ ਲਗਭਗ 40% ਤੱਕ ਪਹੁੰਚ ਗਈ ਹੈ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਰੁਪਏ ਦੀ ਕੀਮਤ ਵਿੱਚ ਗਿਰਾਵਟ ਆਈ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਵਿਦੇਸ਼ ਜਾਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਰਵੇਖਣ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਕਿ 15-24 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਦੇ 62% ਮੁੰਡੇ ਅਤੇ ਨੌਜਵਾਨ ਦੇਸ਼ ਛੱਡਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਕੁਝ ਕਾਨੂੰਨੀ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਜਾਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨਗੇ, ਦੂਸਰੇ ਵਿਕਲਪਕ ਰਸਤੇ ਲੱਭਣਗੇ। ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਹੋਏ ਯੂਨਾਨੀ ਜਹਾਜ਼ ਹਾਦਸੇ ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀਆਂ ਲਈ ਇੱਕ ਨਵੇਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਰਸਤੇ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਜਾਂਚ ਦੇ ਇੰਚਾਰਜ ਮੁਹੰਮਦ ਆਲਮ ਸ਼ਿਨਵਾਰੀ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ 2023 ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਛੇ ਮਹੀਨਿਆਂ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 13,000 ਲੋਕ ਲੀਬੀਆ ਜਾਂ ਮਿਸਰ ਜਾਣ ਲਈ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਛੱਡ ਗਏ, ਜਦੋਂ ਕਿ 2022 ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 7,000 ਲੋਕ ਸਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ 13,000 ਵਿੱਚੋਂ 10,000 ਵਾਪਸ ਨਹੀਂ ਪਰਤੇ। ਸਾਨੂੰ ਨਹੀਂ ਪਤਾ ਕਿ ਉਹ ਅਜੇ ਵੀ ਲੀਬੀਆ ਵਿੱਚ ਹਨ ਜਾਂ ਜੇ ਉਹ ਯੂਰਪੀਅਨ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਸੇ ਵਿੱਚ ਗਏ ਹਨ।” ਸ਼ਿਨਵਾਰੀ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ 19,000 ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਵਿਦੇਸ਼ ਜਾਣ ਤੋਂ ਰੋਕਿਆ ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਡਰ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਤਸਕਰੀ ਦਾ ਸ਼ਿਕਾਰ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 20,000 ਪਾਕਿਸਤਾਨੀਆਂ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਇਕ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਸ਼ਖ਼ਸ ਨੇ ਬੀਬੀਸੀ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਬੇਰੁਜ਼ਗਾਰੀ ਹੈ।