ਆਈਐਸਆਈਐਸ ਕੱਟੜਪੰਥੀਆਂ ਦੀ ਨਵੀਂ ਪੀੜ੍ਹੀ ਕਰ ਰਿਹੈ ਤਿਆਰ

ਕਾਬੁਲ-ਅਲ-ਹੋਲ ਕੈਂਪ ਤੋਂ ਅਤਿਵਾਦੀਆਂ ਦੀ ਨਵੀਂ ਪੀੜ੍ਹੀ ਦੇ ਉਭਰਨ ਦਾ ਖ਼ਦਸ਼ਾ ਹੈ। ਇਸ ਡਰ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਲਈ, ਪੂਰਬੀ ਅਤੇ ਉੱਤਰੀ ਸੀਰੀਆ ਨੂੰ ਚਲਾਉਣ ਵਾਲੇ ਕੁਰਦਿਸ਼ ਅਧਿਕਾਰੀ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਮੁੜ ਕੱਟੜਪੰਥੀ ਬਣਾਉਣ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਨਾਲ ਇੱਕ ਪ੍ਰਯੋਗਾਤਮਕ ਪੁਨਰਵਾਸ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਚਲਾ ਰਹੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਣਮਿੱਥੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਆਪਣੀਆਂ ਮਾਵਾਂ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਤੋਂ ਦੂਰ ਰੱਖਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਸ ਨਾਲ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰ ਸਮੂਹਾਂ ਵਿੱਚ ਚਿੰਤਾ ਵਧ ਗਈ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮੁੜ ਵਸੇਬਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਵੀ ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਭਵਿੱਖ ਅੜਿੱਕਾ ਬਣਿਆ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਦੇਸ਼ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਲੈਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਕੁਰਦ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਨਿਆਂ ਅਤੇ ਸੁਧਾਰ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੇ ਦਫ਼ਤਰ ਦੇ ਸਹਿ-ਚੇਅਰਮੈਨ ਖਾਲਿਦ ਰੇਮੋ ਨੇ ਕਿਹਾ: “ਜੇਕਰ ਇਹ ਬੱਚੇ ਕੈਂਪ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਇਹ ਕੱਟੜਪੰਥੀਆਂ ਦੀ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਪੀੜ੍ਹੀ ਪੈਦਾ ਕਰੇਗਾ ਜੋ ਪਹਿਲਾਂ ਨਾਲੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਕੱਟੜਪੰਥੀ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।” ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ, ਇੱਕ ਐਸੋਸਿਏਟਿਡ ਪ੍ਰੈਸ ਟੀਮ ਨੂੰ ਓਰਕੇਸ਼ ਕੇਂਦਰ, ਇੱਕ ਮੁੜ ਵਸੇਬਾ ਕੇਂਦਰ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕਰਨ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ ਜੋ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲ ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਖੁੱਲ੍ਹਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਅਲ-ਹੋਲ ਤੋਂ ਲਏ ਗਏ ਦਰਜਨਾਂ ਨੌਜਵਾਨ ਮੁੰਡਿਆਂ ਦਾ ਘਰ ਹੈ। 11 ਤੋਂ 18 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਦੇ ਲੜਕੇ ਫਰਾਂਸ ਅਤੇ ਜਰਮਨੀ ਸਮੇਤ ਲਗਭਗ 15 ਵੱਖ-ਵੱਖ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਹਨ।
ਇਹ ਉਹ ਬੱਚੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਆਈਐਸਆਈਐਸ ਦੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋ ਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਲੜਨ ਲਈ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਛੱਡ ਕੇ ਸੀਰੀਆ ਪਹੁੰਚ ਗਏ ਸਨ। ਓਰਕੇਸ਼ ਕੈਂਪ ਵਿੱਚ ਲੜਕਿਆਂ ਨੂੰ ਡਰਾਇੰਗ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਸਹਿਣਸ਼ੀਲਤਾ ਅਤੇ ਸਹਿਣਸ਼ੀਲਤਾ ਦੇ ਪਾਠ ਵੀ ਸਿਖਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਭਵਿੱਖ ਦੀਆਂ ਨੌਕਰੀਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਟੇਲਰਿੰਗ ਜਾਂ ਬਾਰਬਰਿੰਗ ਲਈ ਹੁਨਰ ਵੀ ਸਿੱਖਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਸਵੇਰੇ 7 ਵਜੇ ਉੱਠਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਨਾਸ਼ਤਾ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਫਿਰ 3 ਵਜੇ ਤੱਕ ਕਲਾਸਾਂ ਲੈਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਫੁਟਬਾਲ ਅਤੇ ਬਾਸਕਟਬਾਲ ਖੇਡ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਡਾਰਮਿਟਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਜਿੱਥੇ ਉਹਨਾਂ ਤੋਂ ਉਮੀਦ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਸਾਫ਼ ਰੱਖਣ, ਆਪਣੇ ਬਿਸਤਰੇ ਬਣਾਉਣ, ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਅਤੇ ਭੈਣ-ਭਰਾ ਨੂੰ ਮਿਲਣ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦਿੱਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਗੋਪਨੀਯਤਾ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੰਦੇ ਹੋਏ ਏਪੀ ਟੀਮ ਨੂੰ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਮੁੰਡਿਆਂ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰਨ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀ।
ਅਲ-ਹੋਲ ਦੀ ਇੱਕ ਵੱਖਰੀ ਫੇਰੀ ਦੌਰਾਨ, ਇਹਨਾਂ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਵਿਵਹਾਰ ਵਿਰੋਧੀ ਸੀ ਅਤੇ ਕੋਈ ਵੀ ਇੰਟਰਵਿਊ ਲਈ ਸਹਿਮਤ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ। ਏਪੀ ਨੇ ਅਲ-ਹੋਲ ਤੋਂ ਰਿਹਾਅ ਕੀਤੇ ਗਏ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਸੰਪਰਕ ਕੀਤਾ, ਪਰ ਕਿਸੇ ਨੇ ਵੀ ਟਿੱਪਣੀ ਲਈ ਬੇਨਤੀਆਂ ਦਾ ਜਵਾਬ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ। ਪ੍ਰਯੋਗਾਤਮਕ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੀ ਨਵੀਨਤਾ ਇਸਦੀ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ੀਲਤਾ ਦਾ ਮੁਲਾਂਕਣ ਕਰਨਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਫਿਰ ਵੀ, ਕੇਂਦਰ ਇਹ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਯੂਐਸ-ਸਮਰਥਿਤ ਕੁਰਦ ਅਧਿਕਾਰੀ ਇਸਲਾਮਿਕ ਸਟੇਟ ਦੁਆਰਾ ਛੱਡੀ ਗਈ ਵਿਰਾਸਤ ਨਾਲ ਜੂਝ ਰਹੇ ਹਨ, ਸੀਰੀਆ ਅਤੇ ਇਰਾਕ ਵਿੱਚ 2019 ਵਿੱਚ ਖਤਮ ਹੋਈਆਂ ਲੜਾਈਆਂ ਵਿੱਚ ਸਮੂਹ ਦੀ ਹਾਰ ਦੇ ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ।
ਅਲ-ਹੋਲ ਕੈਂਪ ਉਸ ਜੰਗ ਦਾ ਜ਼ਖ਼ਮ ਹੈ। ਕੈਂਪ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 51,000 ਲੋਕ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਔਰਤਾਂ ਅਤੇ ਬੱਚੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਆਈਐਸਆਈਐਸ ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਦੀਆਂ ਪਤਨੀਆਂ, ਵਿਧਵਾਵਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕ ਸੀਰੀਆ ਅਤੇ ਇਰਾਕੀ ਹਨ। ਪਰ ਇੱਥੇ 60 ਹੋਰ ਕੌਮੀਅਤਾਂ ਦੀਆਂ ਲਗਭਗ 8,000 ਔਰਤਾਂ ਅਤੇ ਬੱਚੇ ਵੀ ਹਨ ਜੋ ਕੈਂਪ ਦੇ ਇੱਕ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਜਿਸਨੂੰ ਅਨੇਕਸੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਸ ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਕੈਂਪ ਦੇ ਨਿਵਾਸੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਕੱਟੜ ਆਈਐਸਆਈਐਸ ਸਮਰਥਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸੀਰੀਆਈ ਅਤੇ ਇਰਾਕੀ ਆਪਣੇ ਘਰਾਂ ਨੂੰ ਪਰਤਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੈਂਪ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 73,000 ਤੋਂ ਘੱਟ ਹੈ। ਪਰ ਦੂਜੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੇ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ‘ਤੇ ਆਪਣੇ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਲੈਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ, ਜੋ 2014 ਵਿੱਚ ਕੱਟੜਪੰਥੀ ਸਮੂਹ ਦੁਆਰਾ ਇਰਾਕ ਅਤੇ ਸੀਰੀਆ ਦੇ ਵੱਡੇ ਹਿੱਸਿਆਂ ‘ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਈਐਸਆਈਐਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਏ ਸਨ।
ਵਿਸਥਾਪਿਤ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਕੈਂਪਾਂ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕੁਰਦ ਅਧਿਕਾਰੀ ਸ਼ੇਖਮੂਸ ਅਹਿਮਦ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਆਈਐਸਆਈਐਸ ਦੇ ਵਫ਼ਾਦਾਰ 13 ਸਾਲ ਦੀ ਹੋਣ ‘ਤੇ ਕੁੜੀਆਂ ਦਾ ਮੁੰਡਿਆਂ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾਉਂਦੇ ਸਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇੱਥੇ ਕੈਂਪਾਂ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਪਰ ਕੁਰਦਿਸ਼ ਅਧਿਕਾਰੀ ਅਤੇ ਮਾਨਵਤਾਵਾਦੀ ਏਜੰਸੀਆਂ ਇਸ ਗੱਲ ਨਾਲ ਸਹਿਮਤ ਹਨ ਕਿ ਦੇਸ਼ਾਂ ਲਈ ਆਪਣੇ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਲੈਣਾ ਹੀ ਅਸਲ ਹੱਲ ਹੈ। ਹਿਊਮਨ ਰਾਈਟਸ ਵਾਚ ਦੀ ਲੈਟਾ ਟੇਲਰ ਨੇ ਕਿਹਾ, “ਇੱਕ ਵਾਰ ਜਦੋਂ ਉਹ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਤਾਂ ਬੱਚਿਆਂ ਅਤੇ Iਆਈਐਸਆਈਐਸ ਦੇ ਹੋਰ ਪੀੜਤਾਂ ਦਾ ਮੁੜ ਵਸੇਬਾ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਬਾਲਗਾਂ ‘ਤੇ ਨਜ਼ਰ ਰੱਖੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ਜਾਂ ਮੁਕੱਦਮਾ ਚਲਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।